Szczaw kędzierzawy czyli kobylak – najlepszy antybiotyk z łąk

Szczaw kędzierzawy (Rumex crispus L.) jest bliskim krewnym szczawiu zwyczajnego, pospolicie zwany kobylakiem, szczawiem końskim albo kobylim. To kolejne z wartościowych ziół, które łatwo przeoczyć, bo wygląda na nieprzydatny chwast.

Łacińska nazwa rumex oznacza lancę, odnosi się do kształtu liścia. Drugi człon – crispus – do mocno pofałdowanych, kędzierzawych brzegów liści, co razem z kanciastymi, czerwonawymi łodygami charakteryzuje roślinę.

Kobylak kwitnie od czerwca do sierpnia, po czym wytwarza duże skupiska rdzawych nasion nadających podeschłego wyglądu. Tworzy kępy na nieużytkach, łąkach, brzegach rzek, terenach podmokłych, ruderalnych, nawet w miastach. Potrafi wyrastać przy chodnikach.

Szczaw kędzierzawy w tradycyjnym zielarstwie

Liście, łodyga, nasiona i korzenie są bardzo wartościowe. Do końca XIX wieku szczaw kędzierzawy był na oficjalnej liście leków aptekarskich stosowanych w medycynie.

Całe wieki  uznawano za jedno z najlepszych ziół na cały przewód pokarmowy. Przetworami z korzenia leczono wszelkie problemy trawienne, zatrucia, biegunki, choroby krwi, żółtaczkę, szkorbut, obrzęk węzłów chłonnych, nowotwory, nawet ukąszenia skorpionów.
Zawsze, gdy pojawiała się „pełność w nadbrzuszu, przeszywający ból z lewej strony klatki piersiowej, z wzdęciem żołądka i wyrzucaniem gazów”, sięgano po kobylak. Syrop z korzenia gotowany w melasie tradycyjnie stosowano do odbudowy krwi, a w niektórych regionach przy uporczywym, suchym kaszlu krtaniowo-tchawicznym, przewlekłym bólu gardła z powiększeniem węzłów chłonnych.
Maści wyrabiano gotując korzenie w rozcieńczonym occie do miękkości. Rozcierano papkę mieszając ze smalcem świńskim i stosowano w zapaleniu
sutka, odleżynach oraz by złagodzić zmiany skórne, egzemę, trądzik.

Ksiądz Krzysztof Kluk w „Dykcyonarzu roślinnym” pisał: „Odwar z korzeni stosowano w XVIII wieku przy biegunce, błonicy, chorobach skórnych i żółtaczce. Zewnętrznie do obmywania w chorobach skórnych u zwierząt. Korzenie kobylaku gotowane w wodzie lub surowe stosowano w chorobach skórnych. Zaś gotowane w winie jako płyn do płukania ust w bólu zębów i chorobach uszu”.

Profil energetyczny kobylaka

Smak: bardzo gorzki, kwaśny, cierpki,
Energetyka: chłodzi, osusza,
Tkanki: wątroba, śledziona, żołądek, jelita,
Działanie: usuwa wilgotne ciepło, tonizuje żołądek i wątrobę, chłodzi wątrobę, odżywia krew, porusza zastałą energię qi.

Gorzkie korzenie usuwają nadmiar wilgoci z organizmu, osuszają tkanki, działają ściągająco, przestrajająco, odtruwają. „Poruszają” krew, usuwają stagnację
i toksyny. Medycyna wschodnia stosuje na ostre i przewlekłe problemy związane z zaburzeniami wątroby i układu pokarmowego, anemię, niedobory krwi, skurcze miesiączkowe, ból i obrzęki towarzyszące grypie, zapaleniu zatok, bóle głowy, stawów, letarg, stany lękowe, czyraki, mięśniaki, wysypki i przy nowotworach.

W medycynie współczesnej

Szczaw kędzierzawy zawiera dużo garbników, soli mineralnych i związków o działaniu tonizującym dla żołądka i przewodu pokarmowego. Spożywany w okresie wiosenno-zimowym dostarcza cennych substancji odżywczych: białka, tłuszczów, wapnia, cynku, sodu, manganu, witaminy A, C. Oraz  emodynę – substancję o działaniu przeciw przywrom, krętkom, grzybom i nowotworom.

Działa krwiotwórczo, mimo niezbyt dużej ilości żelaza, to pomaga je absorbować. Wskazany przy anemii z powodu zaburzeń wchłaniania, złej diety lub utraty krwi.

Działanie: przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, odtruwające, przeciwbólowe, tonizujące, przestrajające, przeciwutleniające, moczopędne.

• Hamuje rozwój drobnoustrojów patogennych, opornych na antybiotyki,
• Niezawodny we wszelkiego rodzaju zatruciach, zapaleniach bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych przewodu pokarmowego. Leczy nieżyty, hamuje wymioty, szybko zmniejsza nasilenie biegunki lub zatrzymuje. Działa ściągająco na błonę śluzową jelita grubego ,w pediatrii chętnie stosowano jako lek przeciwbiegunkowy.
• Zmniejsza stany zapalne i drobne krwawienia błony śluzowej jelit. Przywraca jelitom prawidłową pracę, szybko neutralizuje toksyny bakteryjne i szkodliwe produkty przemiany materii. Nie ma sobie równych w leczeniu salmonelli, czerwonki, anemii,
• Pomaga w chorobach skórny, podrażnieniach, wypryskach, łuszczycy, egzemie, odleżynach,
• Hamuje destrukcje wywoływane chorobą nowotworową,
• Działa tonizująco w osłabieniu spowodowanym nekrozą tkanek, zmianami w narządach wewnętrznych

Szczaw kędzierzawy zastosowania

Napar z nasion i liści szczawiu kędzierzawego jest bardzo skuteczny przy czerwonce, ostrym zakażeniu bakteryjnym wywoływanym przez kilka gatunków pałeczek z rodzaju Shigella. Brązowe jak gryka ziarenka leczą anemię, niedokrwistość, sprawdzają się w leczeniu chorób autoimmunologicznych i skórnych.

Korzenie stosuje się w różnych schorzeniach przewodu pokarmowego, chorobach reumatycznych. Jako środek ściągający w hemoroidach, nawet w krwawieniach wewnętrznych, w tym z płuc.

Wywar z nasion kobylaka

Zalewamy szklankami zimnej wody 3 łyżki ziarenek.  Doprowadzamy do wrzenia i podgrzewamy jeszcze 2 minuty. Zdejmujemy z ognia i zaparzamy pod przykryciem kwadrans. Po przecedzeniu pije się ciepły napój cały dzień. Dla dzieci robi się wywar z 3 łyżeczek ziarenek. Do godziny po wypiciu pierwszej porcji wymioty powinny ustąpić, biegunka zmniejszy się lub ustanie. Ponieważ szczaw kędzierzawy przestraja, doprowadza do równowagi, jest również skuteczny na zaparcia. Działa łagodnie, można zawsze sięgnąć, zanim zastosujemy silniejsze zioła.

Na anemię i niedokrwistość
Łyżkę korzenia kobylaku zalewamy szklanką wody, gotujemy 10 minut. Pije się 2 razy dziennie pół szklanki. Można zrobić wywar z liści lub nasion, ale działają słabiej niż korzeń.

Syrop z korzenia
Pół szklanki oczyszczonego, drobno pokrojonego korzenia zalać 2 szklankami wody, gotować na małym ogniu, aż objętość wody zmniejszy się o połowę. Poprzecedzeniu odmierzyć płyn i dolać taką samą ilość czarnej melasy. Przechowuje się w lodówce do 3 miesięcy, stosuje 1–3 łyżki stołowe dziennie.