Szparagi [Asparagus officinalis] delikatne, soczyste warzywa o znakomitym smaku i niezwykłych właściwościach.
Ich uprawę rozpoczęto ponad tysiąc lat temu. Nazwa botaniczna pochodzi od greckiego i perskiego słowa „asparag”, oznaczającego kiełki. Wiele wieków wcześniej, wysoko ceniono dużo drobniejsze, dzikie szparagi, które do dziś są popularne w niektórych regionach Włoch i Francji.
Obydwa rodzaje zielono-fioletowe wykazują podobne właściwości, ale jak wszystkie dzikie rośliny silniej działają i są bogatsze w składniki odżywcze. Białe odmiany, wyrosłe bez słońca, pozbawione chlorofilu, przeciwutleniaczy i nie przedstawiają wartości leczniczych.
W tradycyjnym zielarstwie
Dzikie szparagi mają długą historię stosowania. Hipokrates zalecał w postaci naparów na wątrobę, nerki, dnę, ból zębów i impotencję. Falliczny kształt sugerował starożytnym, że mają do czynienia z afrodyzjakiem. Stąd szparagi obowiązkowo serwowano na dworach królów Francji, rzymskich cesarzy i chińskich mandarynów.
W medycynie wschodniej znane są jako tonik odmładzający, wspierający zdrowie reprodukcyjne i funkcje seksualne kobiet. Słyną z właściwości zmiękczających skórę, zapobiegania oznakom starzenia, które w tradycji taoistycznej są ważnymi oznakami zdrowia.
Profil energetyczny
Smak: Słodki, lekko gorzki
Energetyka: Chłodzi, nawilża
Tkanki: Płuca, nerki, pęcherz moczowy, serce, narządy rozrodcze
Działanie: Równoważy energię Yin, usuwa ciepło płuc i je tonizuje, nawilża, rozluźnia, uspokaja, napina błony śluzowe
Ajurwedyjska nazwa shatavari oznacza „stu mężów”. Wzmacnia płodność kobiet, zwiększa siłę fizyczną i poprawia czynności wydzielnicze układu hormonalnego. Jest ziołem adaptogennym, poprawiających reakcję na stres. Szczególnie u osób o suchej konstytucji, z tendencją do przedwczesnego starzenia lub na skutek suchości wyczerpania organizmu.
Wzmacnia płuca, serce i ducha. Stosuje się w leczeniu zaburzeń kobiecych i dysfunkcji seksualnej. W tym celu stosuje drobne, miękkie szparagi, które po ugotowania są słodkie, ciągnące jak żelki.
Osoby konstytucji kapha skorzystają z działania. Dla szczupłych, niedoborowych vata w większych ilościach są niewskazane, szczególnie w suchych miesiącach od sierpnia do października.
Główne zastosowania
- Suchość pochwy, objawy menopauzy, PMS, nocne poty, uderzenia gorąca
- Suchy kaszel, świszczący oddech, astma, przekrwienie klatki piersiowej
- Zaburzenia pracy nerek, dróg żółciowych, obrzęk prostaty
- Bezsenność, stany lękowe, niepokój,
- Słaba pamięć, zaburzenia neurodegeneracyjne
- niedobór Yin z objawami ciepła w klatce piersiowej, zwykle z suchością w ustach gardle, nadmiernym pragnieniem
- Zaparcia spowodowane suchością jelit
Szparagi we współczesnej medycynie
Są skarbnicą witamin, soli mineralnych i bogatym źródłem silnych antyoksydantów. Warto po nie sięgać bo stanowią cenny element diety przeciwnowotworowej.
Bogate w witaminy z grupy B, A, C, K, magnez, potas, cynk, fosfor, chrom, rutynę. Zawierają inulinę, saponiny, steroidy, oligosacharydy, śluzy i główny składnik aktywny asparaginę.
Niektóre związki występujące w roślinie bada się pod kątem hamowania nowotworów. Część z nich, plus duża zawartość chromu poprawia zdolność insuliny do transportu glukozy. Obniżają poziom cukru we krwi, badania [1]sugerują, że zapobiegają cukrzycy typu 2.
Działanie detoksykujące
Szparagi oczyszczają z toksyn krew przez drogi moczowe. Po ich konsumpcji obserwujemy częstsze oddawanie moczu i zmianę jego zapachu. To za sprawą wysokiej zawartości asparaginy, która po strawieniu wydziela zapach acetonu.
Niewątpliwie mają działanie oczyszczające nerki z piasku i pomagają organizmowi wydalić nadmiar sodu. Łagodzą stany zapalne stawów i eliminują obrzęki. Duża zawartość asparaginy, potasu i saponin odpowiada za ich właściwości moczopędne. Poprawiają retencję płynów, łagodzą dyskomfort związany z porannymi obrzękami oczu, dłoni i stóp.
Działanie moczopędne bezpośrednio likwiduje obrzęki i nadmiar wody, a ściągające tonizuje naczynia krwionośne i napina skórę. Pomaga w usuwaniu zatorów z układu limfatycznego. Herbatki oczyszczają drogi moczowe i eliminuje obrzęki.
Przepis na leczniczą herbatkę szparagową
Łyżeczkę ususzonego, sproszkowanego korzenia zalać szklanką wrzątku. Po naciągnięciu kwadrans pije się 2-3 szklanki dziennie.
Zalecana w nietrzymaniu moczu, obrzękach, nadciśnieniu spowodowanym słabą pracą nerek. Zapobiega kamicy nerkowej, dnie moczanowej, reumatyzmowi. Kuracja trwa 10 dni. Dzięki niej łatwiej wydalane są produkty przemiany materii wraz z moczem. By oczyścić i wzmocnić drogi moczowe, pęcherz i nerki, kilka dni je się dania ze szparagami, dodatkowo włączając napary np. z liści czarnej porzeczki, maliny.
Szparagowe oczyszczanie
W sezonie warto przeprowadzić 10 dniową dietę szparagową, która oczyści i wzmocni organizm, wspomoże odchudzanie. Codziennie zamiast jednego posiłku przygotować wywar: 250 g szparagów gotować na wolnym ogniu 20 minut w lekko osolonej wodzie ze szczyptą cukru i odrobiną masła. Napój wypić, szparagi zjeść bez dodatków.
Podczas diety nie powinno się jeść ananasów, pomidorów, cytrusów poza cytrynami, rabarbaru, szczawiu i żadnych kwaśnych potraw.
Szparagi odtruwają również wątrobę. Działają korzystnie na jelita, wspomagają odbudowę flory bakteryjnej, regulują pracę hormonów. Pomagają w leczeniu depresji, zwłaszcza w wieku starszym. Przy wysokiej zawartości składników odżywczych są niskokaloryczne, więc mile widzianym składnikiem diet odchudzających. Dzięki temu że zawierają sporo luteiny sprzyjają produkcji kolagenu w skórze, poprawiają jej gęstość i jędrność. Są również bardzo dobrym źródłem glutationu
We Włoszech do dziś wykorzystuje się wodę po odsączeniu ugotowanych szparagów szparagach do oczyszczenia, odchudzania. Gotując używa minimalnie soli, po odsączeniu warzywa się dosala. By poprawić niezbyt przyjemny smak dodaje soku z cytryny. Pomaga odprowadzić zastój płynów z tkanek, przy nadciśnieniu, obrzękach, anemii, zaparciach, słabym krążeniu i nadaktywności systemu nerwowego.
Szparagi na zdrowie – przepisy
Zielony koktajl szparagowy
Około 10 miękkich łodyg zalać zimną wodą. Zblendować świeży ogórek, jabłko, łodygę selera i mały kawałek imbiru. Do koktajlu przelać szparagi wraz z wodą, zmiksować, dodać sok z całej cytryny, wymieszać.
Koktajl przyspiesza przemianę materii, zapobiega zaparciom, wzmacnia nerki i układ moczowy, oczyszcza wątrobę, ma działanie przeciwzapalne, polecany w profilaktyce nowotworowej. Napój warto doprawić cynamonem, doda ciepła, wzmocni spalanie tłuszczu i poprawi pracę trzustki.
Omlet szparagowy
4 szparagi ugotować al dente w osolonej, ocukrzonej wodzie przez 3 minuty. Trzy jajka z dodatkiem łyżeczki kwaśnej śmietany ubić na gładko. Na patelni roztopić masło, wlać jajka, ułożyć na nich szparagi. Smażyć, aż omlet się zetnie. Szparagi są bogatym źródłem kwasu foliowego, więc to doskonały posiłek dla przyszłych mam.
Zupa krem ze szparagów
Szparagi białe cienko obrać, zielonych nie potrzeba obierać. Odciąć główki i zagotować. Odsączyć zachowując wywar i zmiksować. Do wcześniej przygotowanego buliony dodać przetarte szparagi i wywar. Wymieszać dodając nieco nieco białego wina, odstawić do wystygnięcia.
Żółtko wymieszać z 1/2 szklanki śmietany, doprawić solą, pieprzem i gałką muszkatołową, wrzucić do zupy główki szparagów. Podgrzewać na małym ogniu nie dopuszczając do zagotowania. Podawaj z grzankami.
Szparagi z migdałami
2 garście szparagów ugotować al dente w lekko osolonej wodzie z dodatkiem szczypty cukru. Odsączyć na durszlaku. Na patelni rozpuścić 3 łyżki masła, dodać 3 łyżki posiekanych migdałów lub płatków migdałowych, podsmażyć aż się zarumienią. Dodać łyżkę soku z cytryny, szczyptę soli. Sosem polać szparagi. Świetnie smakują na ciepło i zimno.