Żółtodrzew i jesion kolczasty na krążenie, przewlekłe bóle, nerwobóle

Żółtodrzew amerykański [Zanthoxylum americanum] i jesion kolczasty [Zanthoxylum clava-herculis] są bliskimi kuzynami żółtokrzewu pieprzowego [Z. simulans]. Z ich owoców pozyskuje się bardzo ostry, pikantny pieprz syczuański, bezpieczną przyprawę dla osób nietolerujących roślin psiankowatych- ostrych papryczek chili i pieprzu cayenne.

Żółtodrzewy należą do rodziny rutowatych, są spokrewnione cytrusami –  cytrynami, limonkami. Nazwa rodzajowa Zanthoxylum pochodzi z greki, od wyrażeń zanthos i xylum, oznaczających żółte drewno.

Żółtodrzew amerykański i jesion kolczasty

Zanthoxylum americanum jest aromatycznym krzewem rosnącym w środkowowschodniej części Stanów Zjednoczonych i Kanadzie. Cała roślina – kwiaty, owoce, liście, kora i korzenie wydzielają przyjemny, orzeźwiający cytrusowy zapach.

Późnym latem wytwarza małe, kuliste owoce z czarnymi nasionami. Wysuszone są używane jako pikantna przyprawę, ostrzejsza od czarnego pieprzu. Jako rozłożysty krzew lub drzewo osiąga zwykle wysokość 4-1o metrów, jego gałęzie pokrywają kolce.

Żółtodrzew naturalnie występuje w wilgotnych lasach, wąwozach na zboczach gór i urwiskach. Łatwy w uprawie, chętnie sadzony w ogrodach jako krzew ozdobny. Kora żółtokrzewu od wieków jest wykorzystywana jako lekarstwo.

Południowy żółtodrzew, jesion kolczasty Zanthoxylum clava-herculis nieznacznie się różni. Jego pnie i gałęzie porastają duże, ostre kolce, kojarzone z maczugą Herkulesa, stąd nazwa clava-herculis.

Natomiast kora obydwu zawiera te same substancje aktywne, ma podobne działanie i zastosowania.  Ich potoczna nazwa to toothache tree – czyli drzewo bólu zęba. W zielarstwie wykorzystuje się korę, liście, nasiona i owoce stosowane w formie wywarów, nalewek i okładów.

W tradycyjnym zielarstwie

Indiańskie plemiona Ameryki Północnej ceniły korę żółtokrzewu za działanie stymulujące wydzielanie śliny, soków trawiennych i układ nerwowy. Tradycyjnym zastosowaniem było pobudzanie ospałych tkanek, w tym ruchu krwi i limfy. Szczególnie dla łagodzenia zimnych dolegliwości bólowych na skutek słabego krążenia. Wewnętrzną część kory przeżuwali przy bólach zębów i dla poprawy trawienia.  Zewnętrznie wywary stosowali w postaci okładów, kąpieli i moczenia stóp przy zastoju krwi.

Kanadyjscy Algonkinowie przyrządzały bardzo mocny wywar. Dwie szklanki świeżej lub suszonego surowca zalewali 2 litrami wody. Gotowali na wolnym ogniu ponad godzinę, aż płyn zmniejszył się o połowę. Powoli pili wywar by mocno się spocić. Po czym szli się wykąpać w pobliskim strumieniu. Ponoć ta metoda przynosiła trwałą poprawę przy silnych bólach krzyża, reumatycznych, artretycznych, sztywności stawów, paraliżu mięśni.

Profil energetyczny
Smak: ostry, aromatyczny gorzki stymulujący
Energetyka: rozgrzewa, osusza
Tkanki: żołądek, wątroba, nerki, naczynia krwionośne, układ nerwowy
Działanie: Stymuluje ruch energii Qi i płynów, eliminuje zastój, toksyny, zmniejsza obrzęk, łagodzi ból

Kora żółtodrzewu i jesionu kolczastego działa silnie dyfuzyjnie, rozprasza zastoje, pobudza przepływ płynów i ciepła przez organizm. Stymuluje przepływ krwi od środka do tkanek obwodowych. Jest doskonałym środkiem na stagnację krążenia, zastój, przekrwienie tkanek i obrzęki.

Koryguje niedobór w naczyniach krwionośnych, poprawia działanie układu krążenia i układu nerwowego, pobudza przepływ krwi, odżywia, ujędrnia tkanki i poprawia mikrokrążenie w maleńkich naczyniach włosowatych.

Pikantny, wywołujący mrowienie smak stymuluje wydzielanie śliny, poprawia stan zębów i dziąseł. Wiele farmaceutyków wywołuje suchość w jamie ustnej, żółtodrzew w postaci nalewki temu przeciwdziała. Łagodzi również dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego, rozluźnia je pobudza krążenie.

Rozgrzewa i pobudza aktywność żołądka, wydzielanie soków trawiennych trzustki, wątroby i pęcherzyka żółciowego. Stymuluje ogień trawienny. Rozładowuje napięcie w przewodzie pokarmowym, bóle na skutek zastoju, wzdęcia i gazy. 

Zastosowania żółtodrzewu

Kora żółtodrzewu zawiera olejki eteryczne, kwasy tłuszczowe, cukry, żywice, garbniki, kumaryny i alkaloidy: chelerytryna, fagaryna, magnofloryna, neoherkulina. Obydwa rodzaje Z. americanum i Z. clava-herculis różnią się zawartością ksantoksyliny.

Działanie: antyseptyczne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze przeciwbólowe, pobudzające, stymulujące wydzielanie soków trawiennych, wiatropędne, napotne, oczyszczające krew. Główne zastosowania:

Kora żółtodrzewu i jesionu kolczastego przepisy

Wywar z kory żółtodrzewu lub jesionu
Pół łyżeczki  łyżeczki rozdrobnionego surowca zalać szklanką wody (około 250 ml).Doprowadzić do wrzenia. Gotować 20 minut na wolnym ogniu. Rekomendowana dzienna dawka to od połowy do jednej szklanki dziennie. Ma działanie pobudzające, po wypiciu można odczuwać gorąco w żołądku i w ciele, nawet pocenie. Herbatką można płukać jamę ustną przy paradontozie, bólach stawu skroniowo-żuchwowego.

Nalewka z kory
Rozdrobniony surowiec zalać wysokoprocentowym alkoholem w stosunku 1:5. Odstawić na 3 tygodnie codziennie wstrząsając i przefiltrować. Stosuje się 1-2 ml rozcieńczone w wodzie do 3 razy dziennie.

Pozostawia delikatne uczucie mrowienia, lekkiego drętwienia w jamie ustnej. Łagodzi ból zębów, stymuluje krążenie krwi i limfy, zakończenia nerwowe, rozgrzewa. Doskonale pomaga przy skurczach mięśni kończyn, żylakach, bólach stawów, nerwobólach, neuropatii, zaburzeniach nerwów obwodowych.

Żółtodrzew pomaga w leczeniu zaburzeń flory bakteryjnej jelit, łącząc z orzechem czarnym, babką lancetowatą i bukwicą.  Przy dolegliwościach reumatycznych dobrze jest łączyć z jagodami jałowca. Dla poprawy trawienia z imbirem, przy stanach zapalnych z gorzkimi ziołami. Wyciąg na oliwie z oliwek lub oleju sezamowym stosuje się do nacierania bolących stawów. Sproszkowaną korę można dodawać do pasty do zębów.

Płukanka do jamy ustnej
Połączyć 2 części nalewki z kory dębu, po jednej z mirry i kory żółtodrzewu, dodać odrobinę ekstraktu z mięty pieprzowej. 1-2 krople rozcieńczyć w połowie szklanki ciepłej wody. Płukanie ust odświeża, dezynfekuje, pomaga przy bólu dziąseł, paradontozie, „scala do kupy” błony śluzowe.

Uwagi:Żółtokrzewu nie zaleca się w ciąży, przy karmieniu piersią. Wskazany dla osób z konstytucyjną zimną, wilgotną stagnacją. Należy unikać stosowania przy ostrym zapaleniu żołądka, jelit, uderzeń gorąca lub nocnych potach. Nie zażywa się razem z potrawami o kwaśnym smaku. Teoretycznie może zakłócać działanie leków przeciwzakrzepowych.