Powięź – jak wzmocnić najważniejszy narząd zmysłu i stabilności?

Powięź jest specyficznym rodzajem tkanki łącznej odgrywający ogromną rolę. Można powiedzieć, że to największy narząd czuciowy i amortyzator struktury ciała. Znaczenie powięzi dla zdrowia i kondycji człowieka było bardzo długo niedoceniane.

Od niedawna coraz więcej uwagi powięzi poświęca nauka, choć nadal jest niejasno zdefiniowanym terminem anatomicznym. [1] I dziś zachodni lekarze specjalnie się nad tym nie pochylają.

Czym jest powięź

Krojąc mięso napotykamy cienką, białą błonkę – to jest właśnie powięź. Z łaciny fascia oznacza „pasmo” albo „wiązkę”.

Powięź to włóknista tkanka łączna oplatająca całe ciało, utrzymująca jego strukturalną jedność. Biegnie nieprzerwanie od czubka głowy po palce stóp na poziomie strukturalnym i komórkowym.

Otacza i łączy kości, mięśnie, wiązadła, ścięgna, wszystkie tkanki i naczynia krwionośne, wyściela jelita i kręgosłup. W niej zawieszone są wszystkie wewnętrzne organy i gruczoły. W niektórych miejscach jest grubsza, twarda np. powięź podeszwowa, która stabilizuje łuk na spodzie stopy.

Naciągnięta jak gigantyczna folia, po tylnej części ciała biegnie do góry, w przedniej ku dołowi. Powięź nadaje ciału formę i strukturę, a skórze gładkość. Naprężona w jednym obszarze „ciągnie za sobą” całą tkankę, zmieniając naturalne pozycje narządów wewnętrznych, zaburzając ich funkcje. Dobrym porównaniem jest obrus, gdy pociągniemy jeden róg, zmieni się położenie wszystkich przedmiotów na stole.

W przeciwieństwie do mięśni czy kości na zajęciach anatomii powięź nie zwraca specjalnej uwagi. Ale bez niej te narządy byłyby całkiem bezużyteczne. A to dlatego, że powięź zarówno oddziela jak i łączy różne struktury ciała. Otula je elastyczną błoną zapewnia stabilność, mobilność i uczestniczy w odbiorze bodźców. Chroni wszystkie struktury ciała jak elastyczny amortyzator.

Rola powięzi

Do niedawno uznawano powięź za pasywną tkankę, nie odgrywającej specjalnej roli.  Dopiero w ostatnich latach nauka odkryła, że jest aktywna, mocno unerwiona i dynamiczna.  Powięź jest przekaźnikiem, komunikatorem, uczestniczy w propriocepcji i odbiorze bodźców.

Wiadomo, że powięź jest wrażliwa na ból, gdy jest podrażniona, zaogniona, napięta stresem lub uszkodzona. Zdrowa, elastyczna powięź jest niezbędna do utrzymania prawidłowych struktur ciała.

• Działa jak anatomiczny „pas”, który wiąże i przytrzymuje wszystko na swoim miejscu, zapewnia prawidłową symetrię.
• Utrzymuje prawidłową pozycję włókien mięśniowych, naczyń krwionośnych i nerwów w obrębie mięśni. Zapobiega ich przemieszczaniu podczas ruchu lub skurczu mięśni.
• Chroni przed kontuzjami poprzez równomierne rozłożenie sił i obciążeń mięśni.
• Tworzy jednolicie gładką/śliską powierzchnię, która smaruje tkanki stykające się ze sobą podczas ruchu. Zapobiega urazom spowodowanym tarciem i późniejszej degeneracji.
• Pozwala mięśniom płynnie zmieniać kształt przy rozciąganiu i kurczeniu.
• Zapobiega wiotczeniu, utracie sprężystości skóry, najbardziej widoczne jest to w okolicach twarzy. 
• Zwiększa przepływ krwi, przyspiesza regenerację

W ajurwedzie cała tkanka łączna wraz z układem nerwowym, są częścią Majji, jednej z siedmiu tkanek dhatus. Majja to zdolność komunikowania się wszystkimi zmysłami poprzez system nerwowy. Odpowiada między innymi za magazynowanie energii w kościach i szpiku kostnym.  Ta zdolność komunikacyjna przejawia się również jako siła i sprężystość tkanki łącznej wraz z podwięzią.  Słaba jakość tkanki zaburza krążenie energii życiowej – prany.

Powięź jako narząd zmysłu

Można powiedzieć, że tylko mocno unerwiona kolagenowa tkanka łączna z systemem naczyń limfatycznych. W bardziej subtelnym sensie to prana, ruch, łączność i jedność.

Powięź łączy płuca, dynamiczny ruch wydechu i odczucie oddechu w nozdrzach. Łączy serce z jego rytmem, kości, ścięgna, stawy, skórę i mięśnie. W każdym ruchu, dotyku, rozciąganiu, oddechu powięź rozgrzesza się i kurczy. To esencja działania i pamięć każdego ruchu.

Gdy się uśmiechamy wraz z ustami powięź unosi się ku górze, na wydechu czujemy miękkość w górnej części pleców.  Powięź jest narządem zmysłu, czucia ciała a na głębszym poziomie naszej drogi życia.

Gęsta sieć receptorów nerwowych odbiera sygnały ze świata zewnętrznego (propriocepcja) oraz pozwala jednoczyć się z wewnętrznym przepływem.  Obydwa czynniki są niezbędne do tego w jaki sposób słuchamy i rozumiemy własne ciało. Poprzez uważność, odczuwanie dostrajamy się do subtelnej energii naszej matrycy powięziowej.

W ludzkim ciele żyje miliardy komórek, sieć powięzi od rdzenia kręgowego po skórę łączy je razem, nadając im kształt. To biomechaniczne środowisko, w którym żyją wszystkie nasze komórki ma własną inteligencję. Reaguje na to, jak poruszamy się w otoczeniu i jak reagujemy emocjonalnie. Macierz powięziową kształtuje rytm naszego życia, samopoczucie i stan emocjonalny.

Wolne zakończenia włókien nerwowych w matrycy powięziowej wyczuwają ciepło, zimny powiew, rozmiar i kształt, wagę, grawitację, rytm serca. Posiadają intuicję – tzw. instynkt jelitowy.

Wewnątrz matrycy powięziowej znajdują się ciałka blaszkowate Vatera-Paciniego wrażliwe na nacisk i wibracje. Receptory dotyku ciałka Ruffiniego reagują na długotrwały, silny ucisk, rozciąganie i zmianę kąta. Rozluźniają mięśnie, uspokajają umysł i system nerwowy.

Jak wzmocnić tkankę powięzi

Powięź nabiera „rozmytej” jakości, gdy jest sztywna, nie porusza się. Połączone powięzią tkanki utknęły w bezruchu w wyniku urazu lub nocnego odpoczynku. Poruszanie powięzi np. poranne rozciąganie, przekształca ją w śliską i gładką powierzchnię, umożliwiając swobodny przepływ energii i ruch między tkankami.

Zdolność do takiej transformacji pokazuje głęboką (dosłownie!) inteligencję całego systemu. Rozmyta powięź odzwierciedla również napięcia spowodowane stresem, lękiem, zagrożeniem.

Objawy osłabienia powięzi mogą być różne – od bólu mięśni, pleców, szyi, stawów, skóry przez przepukliny, obrzęki limfatyczne po  zaburzoną pracę narządów i gruczołów wydzielania wewnętrznego. Gorsze dokrwienie tkanek skutkuje bólem, zaburzeniami krążenia, osłabioną pamięcią, mgłą umysłu.

Brak ruchu, niedostateczne nawadnianie, niedosypianie, obniżona jakość snu bez pełnego relaksu, niedostateczna synteza kolagenu osłabia tkankę.  Stres, długotrwałe napięcia mięśni, pozostawanie w jednej pozycji, chodzenie w szpilkach napręża powięź, osłabia nadnercza, powoduje zwiększoną produkcję kortyzolu.

Cięższe zaburzenia powięziowe powstają wskutek urazów i przeciążeń. Wówczas powięź „przykleja” się do mięśnia i nie ślizga po nim jak powinna.

Stan powięzi najlepiej poprawiać poprzez systematyczne ćwiczenia rozciągające, jogę, masaże wałkami (rollery), piłeczkami do rozmasowania węzłów chłonnych, stóp . Na co dzień uważność i rozluźnianie mięśni za każdym razem gdy zauważymy napięcie w ciele.

Odżywianie 

W diecie nie powinno brakować witamin B6, B12, B2, C, wapnia, magnezu, miedzi i manganu, które dostarczają elementów budulcowych do regeneracji. Istotne jest dostarczanie składników do syntezy kolagenu.  Bardzo dobry jest rosół długo gotowany na kościach, lub galaretki , zawierają najlepiej przyswajalne aminokwasy.

Po urazach dodatkowo cynk, enzymy proteolityczne np. papaina (papaja) bromelaina (ananas, czarci pazur) typsyna oraz zwiększone spożycie białka i/lub aminokwasów przyspieszą proces i zmniejszą stan zapalny.

Zioła: Doskonałym odżywczym ziołem dla powięzi jest kokoryczka, która rozluźnia i jednocześnie napina tkankę łączną. Ponato oman wielki i gorzknik kanadyjski.

Związek psychiki z powięzią

W psychologii znane są fazy wycofania, kiedy człowiek funkcjonuje z poziomu autopilota – autonomicznego układu nerwowego.  Dzieje się tak podczas długotrwałego stresu, lęku, depresji.

Niechęć lub strach nie pozwala zmierzyć się z tym co się naprawdę dzieje. By przełamać schematu lęku i depresji trzeba dostroić się do zmysłów i odczuć w ciele.  Bramą do tego jest powięź.

Sygnały receptorów czuciowych powięzi wędrują do kory przedczołowej, stymulują ścieżki nerwów czuciowych od narządów zmysłu do mózgu, dzięki czemu zaczynamy słuchać ciała tu i teraz.  Robert Schleip [1] specjalista w dziedzinie powięzi, systemu nerwowego i pracy z ciałem sugeruje przestrajanie się do odczuwania ciała. Można zadawać sobie pytania: Co odczuwam w ciele, w brzuchu? Jak się czuje mój żołądek? Czy moje nogi są ciężkie czy lekkie, zimne czy ciepłe itd.

Gdy doświadczamy lęku, stresu lub traumy nasza percepcja ulega zniekształceniu. Praca z powięzią na poziomie sensorycznym pomaga przeprogramować pamięć ciała. Pozwala dostroić się do tego, co faktycznie czujemy, a nie co zdaniem umysłu powinniśmy czuć. Zawsze gdy umysł przejmuje kontrolę, odpowiadamy i reagujemy automatycznie z przyzwyczajenia, utartych schematów nie chwili obecnej.

Praktyka uważności, ćwiczenia rozciągające, joga, zwłaszcza asany rozszerzające przestrzeń powięzi bez używania siły mięśniowej pozwalają na głębsze zrozumienie siebie i niezmiernie pomagają w uzdrowieniu psychicznym, a często fizycznym.