Geografia chorób fizycznych i innych zaburzeń

Obserwując życie różnych narodów, można wysunąć wnioski, że choroby mają swoją geografię. W niektórych regionach występuje wysokie ryzyko pewnych chorób, w innych prawie są nieznane.

Geografia determinuje warunki klimatyczne, roślinność, styl ubioru, ale też tradycje kulturowe, dietę i uwarunkowania historyczne.

Geografia chorób fizycznych i zaburzeń emocjonalnych

Wiadomo, że choroby cywilizacyjne, nadciśnienie, otyłość, cukrzyca, zawały serca, zaburzenia krążenia dotykają najczęściej społeczeństwa zachodnie. Chociaż nie jest to regułą. Najbardziej narażeni są na nie mieszkańcy dużych amerykańskich miast, co ma związek z najwcześniejszym wprowadzeniem do codziennej diety żywności przetworzonej. Do Europy gotowe produkty w puszkach, opakowaniach i restauracje fast food trafiły znacznie później.

Mniej więcej w tym samym czasie, kiedy społeczeństwo amerykańskie zaczęło tyć i chorować, wzrosła liczba otwieranych gabinetów psychiatrycznych.  Nie ma wątpliwości co się do tego przyczyniło. Ale spójrzmy na inne aspekty. Geografia występowania niektórych chorób zależy od klimatu, tradycji, usposobienia, kultury.

Zimne regiony

Surowy, ostry, kontynentalny klimat Syberii cechują długie, mroźne zimy. Mieszkańcy tego regionu musieli się przystosować, by przetrwać. Może wydać się zaskakujące, ale w tak niesprzyjających warunkach słyną z dobrego zdrowia. Jednak nie ma w tym nic dziwnego. Człowiek może się przystosować do każdych warunków.

Mieszkańcy Syberii zimą ubierają się odpowiednio. Dbają aby stopy, głowa i nerki były zawsze w cieple. Potrawy są zawsze gorące, a dieta dostosowana do pory roku. Zimą dominują dania mięsne, latem więcej nabiału i roślin.

Jeszcze bardziej surowy jest klimat Jakucji. Ale tam, dzięki  właściwemu przystosowaniu się do środowiska ludzie w ogóle nie chorują i dożywają późnej starości. Jest do dowód, że nawet w najsurowszym klimacie zdrowie i długość życia, zależy od zdrowego rozsądku i umiejętności przystosowania. Co ciekawe, mieszkańcy Jakucji nigdy nie chorują na szkorbut, krzywicę i choroby z powodu niedoboru witamin. Bez suplementów sobie tają radę. Tymczasem większość Europejczyków, która organizowała tam wyprawy z własnym prowiantem, miała duże problemy ze zdrowiem.

Rejony nadbałtyckie

W Finlandii jest klimat zimny i wilgotny. Zimą noce są bardzo długie, dzień krótki. Spędziłam kiedyś w Helsinkach drugą połowę grudnia. Zaledwie około 4 godzin dnia w ciągu doby. Trudno o radość. Odciska to piętno na mieszkańcach, którzy są mało towarzyscy, mają tendencję do smutku, depresji. Jest tam największy odsetek samobójstw i alkoholizmu. Sama kuchnia jest niesmaczna, główną przyprawą na stole jest ocet jabłkowy. Ale spożywają dużo kiszonek, jedzą sporo ryb z miodem, na słodko, niezbyt dużo gorących, pożywnych zup.

W krajach bałtyckich klimat jest łagodniejszy, lecz bardziej wilgotny. Występuje dużo chorób „zimnych”, stagnacyjnych ze śluzem (kapha), dolegliwości stawów i nerek. Wpływ klimatu uzupełnia dieta, w której dominują ryby, ziemniaki i nabiał. Przyprawy ostre, rozgrzewające rzadko goszczą na stole.  Te dwa czynniki – klimat i żywność – definiują dominujący typ konstytucyjny lokalnej populacji. Są to zazwyczaj ludzie powolni, flegmatyczni, ślamazarni i pozbawieni emocji.

Rejon kaukaski

Mieszkańców Kaukazu wyróżnia gorący, gwałtowny temperament,  ze wszystkimi cechami charakterystycznymi dla żywiołu ognia (pitta). Ciepła zima, gorące lato z dużą aktywnością słońca przyczynia się do pobudzenia żółci (pitta). Sytuację pogarsza narodowa kuchnia, dużo gorących potraw, jagnięciny z grilla i mnóstwo przypraw rozgrzewających. Wszystko do prowadzi do nadmiaru ognia, zaburzeń pitta, żółci. Choroby krwi, wrzodowe żołądka, pęcherzyka żółciowego, kamica, nadciśnienie. Zaburzenia układu nerwowego, nerwice, neurastenia, wiele dzieci rodzi się z porażeniem mózgowym.

W krajach Azji Środkowej klimat jest nie mniej gorący niż na Kaukazie. Ale mniej się stosuje ognistych przypraw,  co występują podobne choroby (pitta), ale w dużo mniejszym stopniu.

Państwo Środka

Chiny to rozległy i  zaludniony kraj, z olbrzymią mieszkańców.  Mieszkańcy środkowych  i południowych Chin są bardziej pitta i vata (powietrze). Drobni, zwinni, energiczni, szczupli, aktywni, pracowici. Na północy, w rejonach graniczących z Rosją gromadzą w sobie więcej wilgoci, śluzu, są wyżsi i masywniejsi niż południowi rodacy. Klimat jest chłodniejszy, w diecie dominuje więcej mąki, ziemniaków, nabiału. Częściej łapią przeziębienia (vata, kapha).

Na obszarach południowych jest więcej chorób pitta, związanych z układem trawiennym, wątrobą, pęcherzykiem  żółciowym. Cukrzyca występuje bardzo rzadko, nie ma prawie ludzi z nadwagą.

Chiny rozwinęły wysoką kulturę kulinarną. Różnorodność, świeże i lokalne produkty, odżywianie zgodne z porą roku i zbilansowany smak stanowią, że potrawy są zdrowe i łatwostrawne.

Południowy sąsiad Indie, to kraj o bardzo gorącym klimacie i większej gęstości zaludnienia. Ojczyzna Ajurwedy, przypraw, ziół i smaków. Na stołach króluje rice&carry z olejem kokosowym, ostre, ogniste przyprawy  i różnorodność świeżych owoców. Jednak w ostatnich latach nadmiar słodyczy, które uwielbiają Hindusi i powszechna miłość do herbaty z mlekiem i cukrem, przyczyniły się do wzrostu zachorowań na cukrzycę.

Indie to kolebka wegetarianizmu. Olbrzymia różnorodność warzyw, owoców dojrzewających w słońcu, przypraw, ziół plus ciągłe upały są idealne się wpasowują do tego typu odżywiania. Na Syberii, w krajach o zimnym, wilgotnym klimacie taka dieta wyniszcza.

Północna Afryka

W Tunezji panuje klimat gorący i słoneczny. Większość mieszkańców z konstytucją pitta, najczęściej dotykają ich choroby układu krążenia i zaburzenia systemu nerwowego. Pomimo panujących upałów prawie nie jedzą surowych warzyw. Przed spożyciem je duszą, podsmażają, doprawiają przyprawiamy poprawiającymi trawienie i zabiegających gromadzeniu się śluzu. Dzięki temu prawie nigdy nie zapadają na choroby przeziębieniowe, z rodzaju vata i kapha. Podobnie to wygląda zresztą w większości krajów południowych.

Kierując się na północ trafiamy na Maltę. Jest to mały naród wyspiarski, o podobnym klimacie. W przeciwieństwie do Tunezyjczyków, mają większości mieszaną konstytucję pitta (ogień) i kapha (śluz).  Dzieje się tak za sprawą diety, w której przeważają ziemniaki, groszek, sery, ciasta i wyroby cukiernicze. Danie narodowe – sernik. Stąd nagromadzenie śluzu w organizmach. Nieczęsto sięgają po mięso i przyprawy rozpraszające zimną wilgoć. Pierwsze miejsce zajmują nowotwory (zimne), drugie choroby układu krążenia. Statystycznie najwięcej osób z nadwagą w Europie.

Rdzenni mieszkańcy krajów o ciepłym klimacie (Afryka Północna, Turcja, Azerbejdżan, Malta, Włochy), nie zażywają kąpieli morskich przy temperaturach poniżej 23-25 ​​stopni. Nie spotyka się „morsów”. Setki, tysiące lat tradycyjni rozsądnie przystosowały do klimatu.

W głąb Europy

Na północ od Malty, we Francji większość ludności ma naturę pitta.  Francuzi są mniej podatni na choroby układu krążenia. Powodem jest szczególnie zrównoważona kuchnia narodowa i wysokie spożycie cierpkich, wytrawnych, czerwonych win (rozrzedzają krew).  Francuzi to smakosze, na stole zawsze jest dużo potraw, ale wiedzą jak się delektować jedzeniem i nigdy się nie przejadają. Rdzenni mieszkańcy są szczupli, młodo wyglądają, choć ostatnio wyprzedzili ich Włosi. Ten przykład pokazuje jak ważne jest nie tylko co się je, ale w jaki sposób.

Kraj sąsiadujący Włochy, pokazuje jak ważny jest sposób życia, w szczególności aspekt psychiczno-emocjonalny.  Francuzi ucieleśniają harmonijną konstytucję pitta, to Włosi mają w harmonii naturę vata.

Radość, optymizm, dobry nastrój, otwartość, umiejętność radzenia sobie w każdej sytuacji i uwielbienie dobrej zabawy to narodowe cechy Włochów.  Nie oznacza, że w ich życiu nie ma problemów. Po prostu potrafią się od nich oderwać, nie pozwalając, by dominowały nad świadomością. Włosi prawie zawsze są w dobrym nastroju, uwielbiają śpiewać i dobrze się bawić.

Wbrew pozorom posiłki bynajmniej nie są oparte o sałatę, pomidory i oliwę, jak starają się przedstawiać kolorowe czasopisma. Ale jedzenie jest zdrowe, naturalne. Potrawy wyłącznie ze świeżych, najwyższej jakości składników, obficie doprawionych świeżymi ziołami. Włosi piją dużo wina do serów. Pomimo dużej ilości węglowodanów (makarony, pizza), późnego biesiadowania przy stołach,  rzadko spotyka się osoby z nadwagą.  Średnia długość życia jest najwyższa w Europie.

Z całkowitym przekonaniem, zaprzeczam twierdzeniu, że długowieczność i wigor zawdzięczają diecie śródziemnomorskiej. Taka nie istnieje. Każda rodzina, gospodarstwo domowe, kultywuje własne tradycje. Doskonałe zdrowie i wigor zawdzięczają radości życia, silnym więzom społecznym i życiu bez pośpiechu.

I na wschód

W przeciwieństwie do Francuzów i Włochów Niemcy wolą piwa. A to zwiększa ryzyko chorób wątroby, stawów i nerek. Szczególnie w Bawarii dużo ich występuje.  Na północy Niemiec klimat jest bardziej wietrzny, wilgotny, z mniejszą liczbą dni słonecznych. Sprzyja to zaburzeniom vata i chorobom nerwowym. Pomimo różnorodności  regionalnych, typowe dla niemieckiej kuchni są dania kwaśne, dużo wieprzowiny i przewaga potraw wychładzających. Częściej łapią przeziębienia.

Krótka wycieczka wystarczy, by zaobserwować, że zdrowie zależy od środowiska naturalnego, jak i społecznego. Mówiąc o Polsce, trzeba zauważyć że klimat jest chłodny, z przewagą wilgotnych dni, bez słońca. Poza tym dramatyczna historia, czasy głodu, zniszczeń pozostawiły piętno, tak w psychice, jak tradycji zdrowego odżywiania i trybu życia. Te twa czynniki narzuciły dziś trzeci – inwazję fast foodów i byle jakiej jakości, zachodniego pożywienia. Ciągły stres i niesprzyjające warunki środowiskowe przyczyniają się do rozprzestrzeniania chorób przewlekłych.

B. della Porta