Hashimoto, niedoczynność tarczycy – brakujące ogniwo

Hashimoto i niedoczynność tarczycy po cichu niszczą cały organizm. W ostatnich latach te dwa schorzenia urosły do miana cichej epidemii.  Choroby tarczycy i autoimmunologiczne zajmują 3 miejsce na liście chorób przewlekłych, plasują się tuż za chorobami układu krążenia i nowotworami.

Wiele osób latami żyje w nieświadomości choroby – bez właściwej diagnozy lub nieskutecznie leczonych. W większości przypadków pierwotne źródło nie leży w samej tarczycy.
Stosowanie  syntetycznych hormonów bez  znalezienia przyczyny może dawać chwilową poprawę. Po pewnym czasie dolegliwości wracają, nawet jeśli poziom hormonów we krwi jest idealny.

Choroby tarczycy a jelita

Jak mówił Hipokrates „Wszelka choroba ma źródło w trzewiach”. 2,5 tysiąca lat później zaczynamy na nowo odkrywać jak prawdziwe to było stwierdzenie.
Niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto nie są bynajmniej wyjątkiem. Zaburzenia funkcji jelit osłabiają funkcję tarczycy.  Mogą powodować niedoczynność lub wywołać chorobę Hashimoto.  Osłabiona funkcja tarczycy prowadzi do stanów zapalnych i nieszczelności jelit, co pokazuje schemat:

Oś jelita-tarczyca-system immunologiczny

Jedną z podstawowych funkcji jelit jest zapobieganie przedostawaniu się do krwiobiegu obcych substancji. Wszystko co nie jest trawione, powinno być wydalone.
Jelita są również częścią układu immunologicznego. W błonach śluzowych jelit znajduje się większość komórek układu odpornościowego. Tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego zawiera ponad 70% ogółu limfocytów i tworzy system odpornościowy zwany układem GALT  – gut associated lymphoid tissue .

System GALT zawiera kilka rodzajów tkanki limfatycznej, która przechowuje komórki odpornościowe takie jak makrofagi i limfocyty T i B. Wytwarzają one przeciwciała przeciw antygenom, cząsteczkom rozpoznawanym przez układ odpornościowy jako potencjalne zagrożenie.

Problemy zaczynają pojawiać się kiedy którekolwiek z funkcji ochronnych jelit przestają spełniać swoją funkcję.

Przy uszkodzeniu błony śluzowej jelit powstaje nieszczelność a do krwiobiegu przedostają się substancje, które nie powinny tam się znaleźć. Efektem jest odpowiedź autoimmunologiczna i przewlekłe stany zapalne. Ścianki przewodu pokarmowego są wyścielone nabłonkiem i pokryte kosmkami, które wysysają do krwi składniki odżywcze. Normalnie błona śluzowa jelit jest barierą ochronną przed przedostawaniem się do krwi większych partykuł – potencjalnie szkodliwych cząsteczek takich jak antygeny, prozapalne białka, toksyny, złe bakterie, gluten, niestrawione resztki pokarmu. Wszystko to powinno pozostać w jelitach i zostać wydalone. Do tego dochodzi zanieczyszczenie jelit, złogi, słabe wchłanianie substancji odżywczych, witamin, minerałów, pierwiastków śladowych . Będą niedobory nawet przy suplementacji.

źródło draxe.com

Badania wykazują [1],  że agresja autoimmunologiczna odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju chorób autoimmunologicznych w tym Hashimoto.

• Wiadomo, że hormony tarczycy mają silny wpływ na stan błony śluzowej żołądka i jelit.
• Hormony T3 i T4 chronią śluzówkę jelit nieprawidłowościami [2] w jej obrębie wywołanymi stresem.
• Zaobserwowano, że przy wrzodach żołądka występuje nieprawidłowy poziom[3] hormonów T3 i T4.
• Podobnie hormon uwalniający tyreotropinę (TRH) i hormon tarczycy (TSH) wpływają na system GALT.
• T4 zapobiega nadmiernej ekspresji limfocytów śródmiąższowych jelit (IEL) będących powodem stanów zapalnych jelita.

Oś flora bakteryjna jelit – tarczyca 

Jest bardzo mało wiedzy na temat:  Korzystne bakterie jelitowe pomagają przekształcać nieaktywny T4 w aktywną formę T3.  Duża ilość hormonów T4 jest przekształcane w przewodzie pokarmowym. Do konwersji T3S i TSAC potrzebne są enzymy dejodynazy. Enzymy dejodynazy to podstawowe punkty kontrolne komórkowej aktywności tarczycy, które określają wewnątrzkomórkowe „włączanie” i „wyłączanie” hormonów tarczycy. Dejodynaza odszczepia cząsteczkę jodu i wówczas następuje konwersja T4 do T3. O dejodynazie wie rzadko który lekarz. Co specjalnie nie dziwi bo w 2 tomach endokrynologii ogólnej i klinicznej o dejodynazie wspomina się w paru krótkich, mało istotnych zdaniach.

Ponieważ aktywność enzymów dejodynazy i transportu T4 i T3 do komórek wyznacza stężenie hormonów w tkankach i komórkach tarczycy, a nie w surowicy, wyniki badań stężenia T3 i T4 w surowicy mogą nie koniecznie przewidzieć prawdziwy wynik poziomu hormonów tarczycy w różnych warunkach fizjologicznych na poziomie komórkowym.

Za produkcję dejodynazy odpowiedzialny jest enzym sulfataza, produkowany przez bakterie jelitowe. Dysbakterioza jelitowa, nierównowaga między patogennymi i korzystnymi bakteriami, znacznie zmniejsza konwersję T3S i T3AC do T3 [4]. Jest to zasadniczy powód, dla których osoby o złej funkcji jelit mogą mieć objawy chorób tarczycy, przy wynikach laboratoryjnych nie odbiegających od normy.

Stany zapalne jelit również obniżają T3 poprzez podniesienie poziomu kortyzolu. Kortyzol zmniejsza stężenie T3 i jednocześnie zwiększa poziom nieaktywnego T3.

Badania wykazały[5] również, że ściany komórkowe bakterii jelitowych, zwane lipopolisacharydami (LPS), negatywnie wpływają na metabolizm tarczycy poprzez:

• Obniżenie poziomu hormonów tarczycy
• Usypiając receptory hormonów tarczycy
• Zwiększając ilość nieaktywnych
• Obniżając TSH
• Zwiększając podatność na autoimmunologiczną chorobę tarczycy

Inne zależności na osi układ pokarmowy – tarczyca

Niedobór kwasu żołądkowego zwiększa m.in przepuszczalność jelit powodując stany zapalne, refluks, nieprzyswajanie składników odżywczych, niewytaczające wydzielanie żółci. Badania wykazały [5] związek pomiędzy niedoborem kwasu żołądkowego a autoimmunologicznymi chorobami tarczycy.

Zaparcia również zaburzają gospodarkę hormonalną, powodując wzrost stężenia estrogenów, co z kolei ma wpływ na globulinę wiążącą  tyroksynę (TGB) powodując zmniejszenie ilości wolnych hormonów tarczycy. Z drugiej strony obniżone funkcjonowanie tarczycy spowalnia czas tranzytu treści pokarmowej, powoduje zaparcia, stany zapalne i obniżenie wchłaniania. Wreszcie spowolnienie pracy pęchezyka żółciowego zakłóca prawidłowy detoks wątroby i zmniejsza wydzielanie hormonów.  Niedoczynność tarczycy powoduje zmniejszenie przepływu żółci

Leczenie chorób tarczycy w tym Hashimoto

Wszystko wskazuje wyraźnie, że nie można mieć zdrowej tarczycy bez prawidłowej funkcji przewodu pokarmowego. Nie można mieć zdrowych jelit bez prawidłowo funkcjonującej tarczycy.
By przywrócić równowagę na osi jelita-tarczyca należy zająć się jednocześnie obydwoma problemami.

Tematu leczenia jelit i przywracania ich prawidłowej funkcji nie można ująć w kilku zdaniach. Ale pierwszym krokiem powinno być wykrycie, co powoduje zaburzenia w ich funkcjonowaniu.
Mogą to być stany zapalne, dysbakterioza, nietolerancja pokarmowa, stres i inne czynniki. Kolejnym krokiem powinno być usunięcie przyczyn a następnie przywrócenie właściwej bariery jelitowej.

Wpływ hormonów tarczycy na jelita jest jednym z powodów do zaleceń, by osoby z utrzymującą się wysokim TSH i nieprawidłowym poziomem T4 i T3 przyjmowały hormony zastępcze.
Niski poziom hormonów tarczycy znacznie utrudnia gojenie się jelit, a przewlekłe stany zapalne w obrębie jelit w tym nieszczelne jelito są powodem wielu innych chorób, nie tylko Hashimoto i niedoczynności tarczycy. Doprowadzenie do homeostazy przewodu pokarmowego powinno być pierwszym, najważniejszym krokiem w leczeniu tych chorób.

Pozostałe piśmiennictwo
Stockigt, JR and Baverman LE. Update on the Sick Euthyroid Syndrome. Diseases of the Thyroid. Humana Press, Totowa, NJ, 1997, strony 49-68