Praca twórcza, pasja, flow – przepływ, na fali

Odnalezienie pasji w pracy, to odkrycie źródła młodości.
~ Pearl S. Buck, Laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 1938 roku.

Praca może być przyjemnością albo przykrym obowiązkiem. Może przynosić radość, szczęście, głęboką satysfakcję, podnosić poczucie własnej wartości, nadawać życiu cel i sens. Albo nieść znudzenie, frustrację, poczucie bezsensowności wykonywanych zadań, w końcu przewlekłe zmęczenie i wypalenie.

Praca z pasją przedłuża młodość

Wieki temu Konfucjusz powiedział: „Wybieraj pracę, którą pokochasz, a nie będziesz musiał pracować ani jednego dnia w swoim życiu”.

98-letni Wacław Milewski z Poznania, pracuje nieprzerwanie od 14 roku życia, czyli już 84 lata. Pogodny starszy pan, pełen poczucia humoru i dystansu do życia, z ogromną pasją prowadzi warsztat naprawy rowerów.  Zupełnie nie wygląda na swoje lata.

Fot. TVN

Widać, że praca, którą wykonuje z ogromnym zapałem i zaangażowaniem przynosi mu radość, spełnienie, poczucie robienia czegoś wartościowego. Tym samym wpływa na jego samopoczucie, kondycję fizyczną, sprawność manualną i umysłową. Śmiem twierdzić, że odnalezienie pasji w życiu pozwoliło mu przedłużyć młodość i do późnych lat zachować tak dobrą kondycję.

Co daje szczęście?

W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, amerykański psycholog węgierskiego pochodzenia, Mihaly Csikszentmihalyi szukał odpowiedzi na pytania: Co daje ludziom najwięcej szczęścia? Kiedy czują się najbardziej szczęśliwi? Wraz z kolegami prowadził badania na tysiącach ochotników. Niezależnie od wieku, wykonywanego zawodu, statusu społecznego  wszyscy odczuwali oni szczęście skupiając się nad jakąś pracą, która ma dla nich głęboki sens. Doświadczali  wówczas stanu, który opisywali w niemal identyczny sposób.

Wiele lat wcześniej, jeszcze jako student Csikszentmihalyi  zainteresował się zjawiskiem, które  po latach określił jako flow czyli przepływ, bycie na fali. W jednym z wywiadów wspominał, jak  obserwując  w swych pracowniach malarzy,  jego uwagę przykuła ich umiejętność zapominania o wszystkim podczas pracy.

Najbardziej zaskakujące było to, co działo się potem. „Obserwowałem jak kończyli dzieło sztuki i zamiast się nim cieszyć, stawiali pod ścianą i zaczynali nowy obraz. Nie byli specjalnie zainteresowani  tym, co właśnie ukończyli. Wówczas uświadomiłem sobie, że artystom nie chodziło o końcowy efekt, ale o samo doświadczanie pełnego zanurzenia w akcie twórczym”.

Po latach, już jako profesor odkrył, że zjawisko przepływy, bycia na fali, dotyczy nie tylko pracy artystycznej, sztuki, twórczości, rzemiosła. Chodzi o wykonywanie pracy w pełnym skupieniu, w połączeniu z wewnętrznym poczuciem głębokiego sensu.

Wbrew pozorom, najlepsze chwile w naszym życiu to nie leniuchowanie, odpoczynek, relaks, rozrywka. Csikszentmihalyi na podstawie wieloletnich badań wysnuł inne wnioski. Mianowicie: „najlepsze chwile zdarzają się wtedy, gdy ciało lub umysł są maksymalnie zaangażowane, skoncentrowane na wysiłku, by osiągnąć coś trudnego lub wartościowego”.

Praca twórcza, flow

Każdy z nas może doświadczać stanów flow zarówno wykonując pracę twórczą, zawodową, oddając  się pasji lub wykonując zwykłe, codzienne czynności. Jedynym warunkiem koniecznym jest umiejętność koncentracji, całkowitego skupienia, zanurzenia w chwili, bez ulegania rozproszeniu.

Uważność, koncentracja, świadome obserwowanie doznań płynących od wszystkich zmysłów, wykonywanie z większą starannością, skupieniem każdej pracy trenuje umysł oraz pomaga w zachowaniu harmonii emocjonalnej.

Stan flow, przepływ to całkowite skupienie na chwili czynności. Człowiek nie czuje wówczas niewygody, wysiłku, zniecierpliwienia. Przychodzi zupełnie inny rodzaj zmęczenia,  połączonego z poczuciem lekkości, radości, zadowolenia z dobrze wykonanej pracy.

Współczesny świat temu nie sprzyja. Jako społeczeństwo coraz bardziej jako społeczeństwo tracimy zdolność skupienia uwagi i głębokiej koncentracji. Technologie, narzędzia internetowe spychają naszą pracę z głębi wód na płycizny. Nie musimy się zastanawiać, szukać rozwiązań, aplikacje w telefonach wszystko załatwią. Większość stanowisk pracy nie wymaga głębokiej koncentracji, zagłębienia się w działanie, kreatywności. Wystarczy pobieżne załatwianie maili, telefonów, wypełnianie tabelek, „odhaczania zadań”.

To plus zalew informacji jakimi jesteśmy bombardowani powoduje, że umysł traci swe wrodzone zdolności. Dekoncentracja i rozproszenie  stają się codziennością,  życie zaczyna przypominać kołowrotek. Większość ludzi  od rana do wieczora działa na autopilocie. Wszystko, co wymaga dłuższego skupienia staje się dla umysłu niewygodne.

Dla unikania krótkotrwałej niewygody, związanej z koniecznością dłuższej koncentracji, rezygnujemy z zagłębiania się tematy, „główkowania”, tworzenia rzeczy wartościowych. W tym stanie zgłębienie się w dłuższy artykuł, przeczytanie książki staje się niewykonalne. Taki stan odbiera radość, długotrwałą satysfakcję i spokój umysłu. Wiadomo również, że im bardziej ulegamy technologii, tym więcej połączeń neuronowych tracimy. Synapsy pozbawione stymulacji zanikają.

Praca głęboka

Dobrze wykonana praca,  niezależnie od rodzaju przynosi poczucie głębokiej satysfakcji, spełnienia, szczęścia. Powierzchowna, „bezcelowa”, w rozproszeniu szybko męczy, wypala.  W kontekście błyskawicznego rozwoju technologii są jeszcze inne aspekty, które warto wziąć pod uwagę.

Prognozuje się, że w  najbliższych latach wiele zawodów, stanowisk pracy zostanie zastąpione przez sztuczną inteligencję. „Zdolność wykonywania pracy głębokiej staje się coraz rzadsza, tymczasem jej wartość dla naszej gospodarki wzrasta. Dlatego nieliczni, którzy nabędą tę umiejętność i uczynią ją podstawą swego życia zawodowego, odniosą sukces” pisze Call Newport w książce „Praca głęboka”. Określając ją  zdolność głębokiego koncentrowania się, zatracania się w czynnościach, które dają poczucie przepływu. Wiele badań potwierdza, że głęboka aktywność porządkuje świadomość, nadaje życiu wartości.  Wyzwala olbrzymią kreatywność, odkrywczość, wynalazczość, efektywność.

Woody Allen przez 44 lata, napisał scenariusze do czterdziestu czterech filmów, które sam  wyreżyserował, a które otrzymały w sumie dwadzieścia trzy nominacje do Oscara. Przez cały czas nie używał komputera, pisząc scenariusze na maszynie do pisania Olympia.  Zamykał się w pokoju, odcinał od telefonu, bodźców wewnętrznych, zanurzał w pracy bez rozpraszania uwagi i tworzył. Takich przykładów jest mnóstwo.

Praca i pasja cytaty

• Wybieraj pracę, którą pokochasz, a nie będziesz musiał pracować ani jeden dzień w swoim życiu. ~ Konfucjusz
• Radość z pracy sprawia, że jej efekty są doskonałe. ~  Arystoteles
• Bogowie nie bez racji doszli do wniosku, że nie ma straszniejszej kary niż praca bezużyteczna i beznadziejna. ~ Albert Camus
• Bez pracy całe życie legnie w gruzach. Ale gdy praca jest bezduszna, życie dusi się i umiera.  ~ Albert Camus
• Nigdy w życiu nie przepracowałem ani jednego dnia. To wszystko było zabawą  ~ Thomas A. Edison
• Dopiero gdy wykonuję swoją pracę, czuję, że naprawdę żyję. ~ Federico Fellini 
• Ciężka praca nad czymś, na czym nam nie zależy, nazywa się stresem. Ciężka praca nad czymś, co kochamy, nazywa się pasją. ~ Simon Oliver Sinek
• Nigdy nie kontynuuj pracy, która nie sprawia Ci przyjemności. Jeśli będziesz szczęśliwy w tym co robisz, polubisz siebie. Osiągniesz wewnętrzny spokój i zdrowie fizyczne. A jeśli to wszystko dostaniesz,  odniesiesz większy sukces, niż możesz sobie wyobrazić. ~ Johnny Carson
• Ludzie rzadko odnoszą sukcesy, jeśli nie bawią się tym, co robią zawodowo. ~ Dale Carnegie
• Nawet z pozoru najdziwaczniejsza, najskromniejsza pasja jest czymś bardzo, ale to bardzo cennym. ~Stephen King
• Im bardziej chcę coś zrobić, tym rzadziej nazywam to pracą  ~Richard Bach
• Kochaj to, co robisz i rób to, co kochasz. Pasja jest kluczem otwierającym drzwi do radości i dostatku. ~David Cuschieri
• Nie zatrudniajcie człowieka, który wykonuje waszą pracę dla pieniędzy, ale tego, który wykonuje ją z miłością ~ Henry David Thoreau