Rabarbar nie tylko dla smaku. Działanie lecznicze i zastosowania

Rabarbar [Rheum] zwany popularnie rzewieniem nieodparcie przywodzi na myśl smaki lata.

Jest dobrze znaną byliną o charakterystycznych, dużych liściach w kształcie serca. Długie bordowe łodygi o kwaskowatym, orzeźwiającym smaku są idealne na upalne dni do kompotów, dżemów i letnich deserów.  Liście rabarbaru są toksyczne, dawniej stosowano je jako naturalny środek owadobójczy.

Pochodzi z Azji, jest wieloletnim warzywem z rodziny rdestowatych o mięsistych, jadalnych ogonkach liściowych w kolorze czerwonym. W Polsce uprawia się kilka gatunku w tym rabarbar ogrodowy [Rheum rhaponticum ] i kędzierzawy [Rheum rhabarbarum].
Na wschodzie roślina jest nie tylko smacznym dodatkiem w kuchni, ale i surowcem zielarskim.

Stare lekarstwo 

Chińczycy wykorzystywali korzeń rabarbaru do celów medycznych na długo nim warzywo trafiło do kuchni. Używano go jako środka przeczyszczającego przy zaparciach oraz długotrwałych zastojach krwi. Receptury są zapisane w jednym z najstarszych chińskich podręczniku farmacji Divine Farmer’s Herb-Root Classic, opracowanym ponad 2700 lat temu.

Rabarbar był jednym z pierwszych chińskich lekarstw importowanych na Zachód. W XIV wieku dzięki Marco Polo trafił jedwabnym szlakiem do portów Aleppo i Smyrnie. Roślina była droższa niż cynamon, opium i szafran. Wysoka cena rabarbaru skłoniła do podjęcia prób upraw w Europie. Do Polski trafił w XVIII wieku.

Według Treasury of Botany Johna Lindleya botaniczna nazwa rodzajowa Rheum pochodzi od Rha, dawnej nazwy rzeki Wołgi, której brzegi porastały rabarbary. Inne źródła podają, że wywodzi się z greckiego reo – płynąć, nawiązując do przeczyszczających właściwości korzenia.

Rabarbar lecznicze działanie

Według medycyny wschodniej surowy rabarbar usuwa złogi i zanieczyszczenia. Wywary z korzenia usuwają ciepło. Korzenie duszone lub gotowane w occie ożywiają krew, przynoszą ulgę w bólach spowodowany zastojami krwi, nawet urazami. Mocno upieczone, prawie zwęglone hamują krwawienia, krwawe wymioty i stolce. Ususzone, sproszkowane stosuje się do leczenia oparzeń i przemywania skóry.

Profil energetyczny
Smak: Łodygi -kwaśny, cierpki, korzeń- gorzki, cierpki
Energetyka: chłodzi, osusza
Tkanki: serce, żołądek, jelito grube, wątroba
Działanie: Odprowadza ogień, nadmiar ciepła z krwi, wilgoć, usuwa zastoje, zmniejsza gorącą toksyczność, orzeźwia krew

Korzeń rabarbaru jest znakomity do odprowadzania nadmiaru ciepła i objawów takich jak:

• wysoka gorączka, obfite pocenie, pragnienie, majaczenie, piekące oczy lub skóra
• zaparcia, wzdęcia, zgaga, ból brzucha
• krwawienia z nosa przy zaparciach
• krew w kale, krwawe wymioty, krwawienie z nosa z zaparciami,
• bolesne owrzodzenia z powodu gorąca we krwi,
• czerwonka, żółtaczka, candida, ból brzucha z powodu zastoju krwi
• owrzodzenia, oparzenia, opryszczka
• endometrioza, bóle miesiączkowe, krwawienia z przewodu pokarmowego

Sebastian Kneipp, słynny niemiecki proboszcz uruchomił niegdyś wyrób leczniczych preparatów roślinnych z aloesu, rabarbaru i siana.

W medycynie współczesnej

Ma działanie: przeczyszczające, przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe.

• Pobudza pracę jelit, poprawia metabolizm, łagodzi zaparcia, sprzyja odchudzaniu
• Oczyszcza i dezynfekuje jelita
• Reguluje poziom glukozy
• Pod wpływem wysokiej temperatury uwalniają się polifenole o działaniu przeciwnowotworowym.
• Luteina zawarta w rabarbarze pomaga chronić skórę i oczy przed toksynami środowiskowymi
• Rapontycyna stymuluje działanie estrogenów i równoważy ich nadmiar. Łagodzi przebieg menopauzy i równoważy hormony w okresie dojrzewania.
• Badania na zwierzętach wykazały, że ekstrakt z rabarbaru działa ochronnie na błony śluzowe jelit.

Rabarbar zawiera dużo kwasu szczawiowego, odpowiedzialnego za wypłukiwanie wapnia z kości i powstawanie kamieni nerkowych. Powinny go unikać osoby chore na reumatyzm bądź z kamicą nerkową.

 Rabarbar przeciw nowotworom

Jak wykazały badania [1] po 20 minutach pieczenia wzrasta stężenie związków, które niszczą komórki rakowe lub uniemożliwiają ich dalszy wzrost. Wcześniej uważano, że takie właściwości posiada tylko wschodnia odmiana lecznicza [2].

Wykazuje też właściwości terapeutyczne w leczeniu pacjentów: z ciężkim uszkodzeniem mózgu [3], przewlekłą niewydolnością nerek,[4], oraz ostrym zapaleniem trzustki [5] 

Przepisy

Wyciąg z korzenia 
1-1,5 łyżeczki sproszkowanego zaparza się 10 minut w szklance wrzątku. Stosuje dwa razy dziennie, jeśli wystąpią skurcze brzucha trzeba zmniejszyć dawkę. Rabarbar często łączy się z innymi ziołami.

Drzem z rabarbaru
Umyte, pokrojone w kostkę łodygi zasypać w garnku cukrem i ostawić na godzinę. Postawić na ogniu, doprowadzić do wrzenia, zmniejszyć ogień i mieszać podgrzewając do uzyskania konsystencji dżemu.

Jednym z najbardziej niezwykłych przepisów jest rabarbar gotowany na maśle, z dodatkiem odrobiny gałki muszkatołowej. Tak przyrządzony tworzy idealny dodatek do ryb i dań mięsnych.

Tarta z rabarbarem
Ciasto kruche podzielić na dwie części. Wylepić formę jedną częścią ciasta, zapiec 10 minut w temperaturze 180 stopni.

Na nadzienie wymieszać:
2 szklanki pokrojonego rabarbaru
¾ szklanki truskawek z ogródka
½ łyżeczki cynamonu
łyżeczkę startej skórki pomarańczowej
posłodzić do smaku

Na podpieczonym cieście rozłożyć nadzienie. Przykryć wierzchem ciasta robiąc z wierzchy dziurki Albo pokroić w wąskie paski i ułożyć kratkę. Piec w temperaturze 180 stopni 20 minut.