Święta bazylia [Ocimum sanctum] jest blisko spokrewniona z popularną, słodką bazylią ogrodową [Ocimum basilicum]. Obydwie rośliny wyróżnia przyjemny, aromatyczny zapach. Rozpraszają zimną stagnację, relaksują, rozluźniają przewód pokarmowy.

Święta bazylia jest adaptogenem, poprawia funkcje hormonalne, harmonizuje system nerwowy  i podnosi na duchu. W tradycji wschodniej  uważana, za jedno z najświętszych ziół, nazwa sanskrycka tulasī  oznacza „niezrównany”. Jej ogrodowa kuzynka nie ma takich mocy.

Święta bazylia

Tulsi jest niewysoką wieloletnią byliną z rodziny  jasnowatych, z typowymi dla gatunku kanciastymi łodygami. Jajowate jasno i ciemnozielone jajowate liście rosną naprzeciwlegle. Wytwarza piękne, jadalne fioletowe kwiaty zebrane w kłosy.

Łatwo ją rozpoznać po charakterystycznym aromatycznym, ostrym smaku, wskazującym na dużą zawartość olejków eterycznych. Dzięki eugenolowi zapachem przypomina goździki. Pod przyjemnym, odświeżającym, trochę ostrym smakiem kryje się subtelna słodycz.  Wszystkie części naziemne wykorzystuje się w kuchni i zielarstwie.

Święta bazylia pochodzi z południowo-wschodniej Azji i preferuje ciepły, tropikalny klimat. Jest łatwa do uprawy w balkonowych skrzynkach, doniczkach, na zimę trzeba przenieść do wewnątrz.

W tradycyjnym zielarstwie

W ajurwedzie święta bazylia jest ziołem sattwicznym, niosącym energię światła, percepcji, czystej świadomości. Wzmacnia czakrę korony, energię prana i ojas. Pomaga otwierać serce, łącząc na głębokim poziomie duszę, ciało i umysł. Te zasady przekłada na prawie wszystkie lecznicze działania.

Delikatnie uspokaja i relaksuje system nerwowy, przynosząc poczucie spokoju, jednocześnie podnosi na duchu. Pomaga oczyścić umysł, wzmacniając funkcje poznawcze. W Indiach tradycyjnie stosowana dla usuwania skutków nadmiernego palenia marihuany, łagodzenia lęku, depresji, dająca zastrzyk energii.

Profil energetyczny
Smak: Aromatyczny, słodki, ostry, gorzki
Energetyka: Rozgrzewa, osusza
Tkanki: Serce, płuca, śledziona, nerki, krew
Działanie: Rozprasza zimną stagnację, stymuluje krążenie energii i płynów. Podnosi na duchu, znosi niepokój, tonizuje nerki, nadnercza, śledzionę.

Święta bazylia ma złożony profil smakowy. Smak ostry stymuluje krążenie, poprawia przepływ krwi, rozgrzewa, podsyca siły życiowe. Gorzki oddziałuje na trawienie, słodki ma odżywcze regenerujące działanie rasayana – odmładzające ciało i umysł.

Generalnie rozgrzewa, ale w gorączce chłodzi. Wspomaga  utrzymywać  fizjologiczną równowagę organizmu. Redukuje nadmiar kapha, zgromadzoną w płucach. Równoważy  vata w układzie nerwowym. Poprawia rasa dhatu, odpowiednik osocza i płynów komórkowych, co się przekłada na układ krwionośny i serce.

Święta bazylia jest delikatnym adaptogenem i tonikiem nerwowym. Działa uspokajająco, łagodzi stres i niepokój. Nie wywołuje senności, można stosować cały dzień, bez wpływu na skupienie i uważność.  Zwiększa odporność na stres delikatnie wpływając na pracę hormonów.

Wzmacnia układ oddechowy i płuca. Przydatna przy infekcjach z kaszlem, gorączką, bólem głowy, dreszczami i ogólnym rozbiciem.  Zewnętrznie stosuje się do płukania jamy ustnej, włosów i przemywania w skóry w chorobach pasożytniczych. TCM stosuje przy stresie, lęku, niepokoju, depresji, bezsenności. Dla poprawy krążenia, zdrowia serca, przy problemach z pamięcią, mgle mózgowej, zmęczeniu nadnerczy, bólach mięśni, artretyzmie.

Wzorce nierównowagi

Święta bazylia wskazana jest w stanach zimnej stagnacji, kiedy normalne procesy „utknęły”. Jako środek uspokajający początkowo stymuluje, ale po chwili następuje uziemienie i poczucie spokoju. Rozgrzewa, wysusza i relaksuje. Te wzorce energetyczne pokazują jak oddziałuje na ciało i umysł. Doskonale się sprawdzi przy wzorcach zimna/osłabienia/depresji/ stagnacji. Oraz przy wilgotnej stagnacji i wietrze/napięciu tkanek.

• Stan zimno/osłabienie/depresja
  Jest spowolnieniem funkcji w stosunku do stanu normalnego. Pewnego rodzaju stagnacja, gdzie wszystko zwalnia. Charakterystyczne objawy: bladość, odczuwanie zimna, niedobór sił, energii, zmęczenie, letarg, mgła mózgowa, brak jasności myślenia. Blady język, sinawy, zasinienia wokół ust, oczu, powolny puls, trudno odczuwalny.
• Wilgotna stagnacja
  W tkankach zgromadzona zbyt duża ilość płynów, co prowadzi do stagnacji i odrętwienia, często obrzęków.  Język wilgotny, z grubym nalotem, wydaje się opuchnięty, ze śladami zębów na krawędziach. Biały nalot oznacza zimno, żółty wilgotne ciepło. Tętno powolne, ospałe.
• Napięcie/wiatr
  Tkanki, szczególnie nerwowa stają się naprężone, spastyczne i jak wiatr ulegają nagłym zmianom. Występuje emocjonalna drażliwość, nierównomierne krążenie energii życiowej i krwi. Puls żylasty, napięty i struna od gitary. Język porusza się chaotycznie, drży przy wyprostowaniu.

Święta bazylia delikatny adaptogen

Święta bazylia niesie pomoc w powyższych wzorcach nierównowagi.  Jako adaptogen zwiększa odporność na stres, reguluje delikatny mechanizm sprzężenia zwrotnego układu hormonalnego. Poprawia funkcje poznawcze mózgu, pamięć i koncentrację. Podnosi na duchu w trudnych, mrocznych momentach.

Działanie rozgrzewające stymuluje krążenie i rozpala ogień trawienny. Osusza nadmiar wilgoci, pobudza tkanki, relaksuje, łagodzi napięcie mięśni, a poprzez działanie na układ nerwowy relaksuje. Generalnie podsyca ogień w ciele i umyśle, co wskazane przy spowolnionym funkcjonowaniu tak na poziomie fizycznym np. zaparcia jak i psychiczno-mentalnym: depresja, mgła mózgowa.

Na głębszym poziomie święta bazylia rozprasza ciężką energię smutki i przygnębienia, zarówno w ciele, umyśle, sercu czy duszy. Fizycznie może się objawiać ciągłym chłodem, uczuciem ciężkości po jedzeniu, powolnym trawieniem. Mentalnie jako brak kreatywności, inspiracji, ciężkość myślenia.  Z poziomu duszy zagubieniem, odłączeniem, brakiem kontaktu ze sobą. Święta bazylia pomaga przełamywać stare wzorce, myśli, emocje. Przynosi poczucie spokoju, harmonii i wyrównania.

Jest specyficzna dla stanów psychicznych porównywalnych do stojącej wody, bagna.  Umysł jest zamglony i przytłoczony. Myślenie niejasne, trudno się skupić, skoncentrować.

W medycynie współczesnej

Roślina jest bogata w kwasy organiczne, flawonoidy, triterpeny, apigeninę , eugenol. Działanie: przeciwutleniające, przeciwzapalne, antybakteryjnie, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, wyciszające, przeciwstresowe, adaptogenne, napotne, nootropowe, antykoncepcyjne, immunomodulacyjne, przeciwalergiczne. Badania sprzed paru lat odkryły kluczowe geny, stojące za silnymi właściwościami leczniczymi [1].

Święta bazylia jest silnym przeciwutleniaczem z potencjałem naprawy uszkodzonych komórek.

• Reguluje poziom cukru we krwi, obniża stężenie glukozy na czczo i po posiłku. Pomocna przy insulinoporności i pełnoobjawowej cukrzycy.
• Wpływa na nadnercza, obniża poziom stresu.  Chroni przed rozkładem neuroprzekaźnik -katecholaminy, aminopeptydazy, zwiększa poziom dopaminy.
• Tonizuje i działa ochronnie na serce i układ krwionośny, zapobiega nadciśnieniu.
• Zmniejszając aktywność histaminy łagodzi reakcje alergiczne i astmatyczne.
• Chroni i odbudowuje błony śluzowe. Jej ostrość i pobudzające działanie wykrztuśne usuwa zalegający śluz z zatok, gardła i górnych dróg oddechowych. Doskonały środek na przeziębienia, grypę, kaszel, schorzenia zatok i gorączkę (działanie napotne).
• Stosuje w cięższych infekcjach: malarii, gruźlicy, wirusowym zapaleniu opon mózgowych, płuc.
• Poprawia pracę nerek, zapobiega powstawaniu kamieni.
• Hamuje namnażanie, migrację i inwazję komórek nowotworowych, a indukuje apoptozę [2]

Przepisy i zastosowania

Święta bazylia jako adaptogen delikatnie pobudza. Nie stymuluje jak żeń-szeń czy różeniec górski. Można używać codziennie. Zwiększy poziom energii, zredukuje stres i wzmocni odporność. Przyniesie ukojenie  układowi nerwowemu i narządom  poddanym chronicznemu stresowi. Wspomoże przy infekcjach układu oddechowego z kaszlem i gorączką.

Napar ze świętej bazylii 
Kilka liści lub łyżeczkę suszonego zalać 3/4 szklanki wrzątku, zaparzać 10 minut pod przykryciem. Profilaktycznie można pić raz dziennie. W objawach grypowych 2-3 niepełne szklanki. Mocny napar 2 łyżeczki/szklankę do płukania gardła i przemywania skóry. Wyciągi na zimno do przemywania oczu. Żucie świeżych liści łagodzi objawy przeziębienia, grypy. Pomaga utrzymać zdrowe zęby, dziąsła, śluzówki.

Napar jest jest doskonałym lekarstwem na dolegliwości trawienne na skutek nerwowości i lęku. W tym obszarze działa podobnie do rumianku, melisy i kocimiętki i warto je połączyć w mieszance. Przy ospałym trawieniu łączy się z imbirem, koprem włoskim, kardamonem. W gorączce, infekcjach, astmie z czarnym pieprzem, imbirem. Z ashwagandha koi układ nerwowy. Przy osłabieniu układu sercowo-naczyniowego Ajurweda zaleca łączyć z migdałecznikiem arjuna.

Pasta 

• Pół łyżeczki suszu wymieszane z łyżką miodu stosuje się dla wzmocnienia płuc, obniżenia stresu. Przy nadaktywności  kapha stosuje się dwa razy dziennie rano i wieczorem.
• Z łyżką masła ghee,  przy nadaktywnej vata dla wzmocnienia odporności, stosuje się 2 razy dziennie rano i wieczorem.
• Sproszkowany susz wymieszany z ciepłą wodą do konsystencji pasty pielęgnuje włosy i skórę .
  

  Zastosowania w kuchni

Święta bazylia ma bardzo przyjemny, ziołowy, słodkawy, lekko miętowy, korzenny, łagodny smak. Jest doskonałą przyprawą do dań kuchni azjatyckiej. Zupom, sosom, sałatkom, omletom, dressingom nadaje szczególnego aromatu.

Warto przygotować ocet. Napełnić 3/4 słoika świeżymi liśćmi i kwiatami, zalać domowym octem jabłkowym. Zakręcić słoik, wstrząsnąć i pozostawić na parapecie 3-4 tygodnie. Po przefiltrowaniu można dodawać do herbatek ziołowych, sosów sałatkowych, zup i płukania włosów.

​