Szalotka [Allium ascalonicum] wygląda jak mała cebula, ale posiada ma zapach i cechy czosnku.
Nazwa fachowa czosnek askaloński wywodzi się od palestyńskiego miasta Askalon, które Egipcjanie uważali się za miejsce pochodzenia aromatycznych cebulek.
Z Palestyny szalotki trafiły do Egiptu i Persji, gdzie na na długo przed erą chrześcijańską roślinę uważano za świętą. Do Europy czosnek askaloński zawitał w XII wieku podczas wypraw krzyżowych.
Obecnie szalotki są chętnie uprawiane w przydomowych ogródkach niemal na całym świecie. Często stosuje się je w kuchni zamiennie z cebulą, jednak obydwie rośliny różnią się smakiem, aromatem i właściwościami. Ze względu na połączenie cech czosnku i cebuli szalotkę nazywa się też cebuloczosnkiem.
Szalotka – czosnek askaloński
Szalotki, bulwy z rodziny liliowatych, są uprawiane w wielu odmianach. Te o słomkowych łuskach są łagodniejsze, brązowe odmiany bardziej pikantne.
Wyglądają jak miniaturowe cebule. Wewnątrz łupiny znajdują się 2-3, z jednej strony spłaszczone ząbki. Rozmnażają się wegetatywnie z małych cebulek. Wyrastają jak czosnek, po kilka sztuk w pęczku. Przyjmują się praktycznie na każdym podłożu, oprócz zbyt próchniczych gruntów.
Cebulki sadzi się wczesną wiosną lub jesienią w październiku. Przed nastaniem zimy powinny się dobrze ukorzenić, ale nie wypuścić szczypioru.
Właściwości szalotki
W kuchniach Azji środkowej wykorzystuje się oprócz cebulek świeże i suszone liście. Są one składnikiem dań narodowych kuchni Tadżykistanu. We Francji, Włoszech młode listki wykorzystuje się jako przyprawę do zup i wielu potraw.
Szalotka jest łagodniejsza dla wątroby i przewodu pokarmowego niż cebula i czosnek. Zawiera ogromną ilość przeciwutleniaczy i związków antynowotworowych.
Bogata w jod, witaminy A, C, kwas foliowy, tiaminę, allicynę, związki siarki, krzemu, żelaza, potasu, fosforu, magnezu, miedzi i olejki lotne. Wykazuje m.in działanie przeciwzapalnie, przeciwwirusowe, bakteriobójcze, przeciwgrzybicze, antyhistaminowe.
- Szalotka ma dobry wpływ na procesy trawienne i cały układ pokarmowy
- Wzmacnia organizm i system obronny
- Poprawia funkcjonowanie wątroby, trzustki, nerek,
- Jest naturalnym antybiotykiem , pomaga leczyć infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze
- Wspomaga serce, układ krwionośny, obniża ciśnienie krwi
- Zapobiega chorobom serca, miażdżycy, zakrzepicy, nowotworom
- Pomaga regulować poziom cukru we krwi
- Korzystnie wpływa na mózg i samopoczucie psychiczne
- Dzięki związkom krzemu wzmacnia włosy, paznokcie, poprawia stan skóry
Szalotki w ajurwedzie
Czosnek askaloński zawiera pięć smaków: ostry, gorzki, słodki, słony i cierpki. Ochładza miejscowo, ale rozgrzewa wewnętrznie.
Surowe cebulki działają silnie przeczyszczająco i napotnie, wypłukują toksyny. Ta cecha jest szczególnie przydana w okresie wiosennego oczyszczania, lub gdy na stopach i dłoniach powstają obrzęki. Przeciwdziałają przeziębieniom, łagodzą objawy alergii, zapobiegają zakrzepom.
Ugotowane szalotki działają łagodnie przeczyszczająco. Zmielone na papkę lub gotowane mogą wywoływać senność lub działać jak afrodyzjak odpowiednio przyprawione. Im dłużej gotowane tym są słodsze, łagodniejsze dla bioenergii pitta – żywiołu ognia i wody.
Tak jak wszystkie warzywa korzenne po ugotowaniu szalotki dają poczucie ugruntowania, stabilności.
Ajurweda korzysta się z zalet szalotek m.in w łagodzeniu migren, bólów głowy, chorobach reumatycznych, słabych kościach. Przy robaczycy, niestrawności, niedokrwistości, zaburzeniach układu nerwowego, otyłości, obrzękach, chorobach skóry, stanach zapalnych narządów miednicy. Ale głównie w przeziębieniach, grypie, infekcjach zapaleniu zatok. [1]
Zastosowania szalotek
Kulinarnie można wykorzystywać na surowo, marynowane i gotowane. Dodają smaku sałatkom, dressingom, są idealne do sosu bearneńskiego. Doskonale komponują się z omletem, francuskim plackiem quiche, potrawą ratatuj i warzywnymi zapiekankami.
Jako lekarstwo
- Przy grypie, bólu gardła pije się łyżeczkę soku wyciśniętego z szalotki kilka razy dziennie
- Kaszel, zapalenie oskrzeli: Pokrojonych kilka cebulek zasypuje cukrem lub miodem, odstawia w cieple do puszczenia soku. Pije się kilka razy dziennie po łyżce.
- Surowa szalotka jest dobrym środkiem moczopędnym.
Zastosowania zewnętrzne
- Okłady z szalotki pomagają pozbyć się brodawek, czyraków, ropni. Można rozgotować w mleku i przykładać na chore miejsca.
- Ból ucha – mały tampon tampon z waty zanurzyć w soku szalotkowym, wsunąć do chorego ucha.
- Żucie kawałka cebulki eliminuje bakterie z jamy ustnej, łagodzi ból gardła
- Masowanie skóry głowy sokiem z szalotek pomaga wyeliminować łupież, zatrzymuje wypadanie i pobudza porost włosów
- Podobnie działa na obszary objęte grzybicą