Młode gałązki i liście brzozy tradycyjne zielarskie receptury

Młode gałązki i liście brzozy od wieków wykorzystywano w zielarstwie wieku kultur, do celów leczniczych i magicznych.

Głęboko wtopione w europejski krajobraz brzozy kojarzono z ochroną. Wierzono, że to jedyne drzewo, w które nigdy nie uderza piorun. Stąd sadzono je przy domostwach dla ochrony przed burzami i nieszczęśliwymi wypadkami.

Z brzozowego drewna wyrabiano dziecięce kołyski, wierząc że ustrzegą przed „złym okiem”. Młode gałązki brzozy wkładano pod prześcieradło lub poduszkę chorego by wyciągnąć chorobę, odegnać ból głowy lub senne koszmary. Do dziś we wschodnich rejonach praktykuje się wkładanie brzozowych witek pod dziecięcy materac, gdy maluch jest nerwowy, wystraszony, miewa nocne koszmary lub się moczy. Pomagają!

Brzoza gatunkiem pionierskim

Z łatwością zasiedla jałowe środowiska i ponoć była jednym z drzew, które pojawiły się po epoce lodowcowej. W zniszczonych, spustoszonych miejscach po pożarach, osuwiskach, topnieniu lodu nagle wyrastają brzozy. Szybko rosną torując drogę innym roślinom, jak gospodynie witające nowy las na opustoszałych gruntach.  Toteż drzewa ze srebrzystobiałą korą stały się symbolem światła, odrodzenia, płodności, urodzaju.

Smukłe i pełne wdzięku brzozy wydają się bardzo delikatne, lecz są niezwykle silne. To jedne z  pierwszych drzew, które wypuszczają liście. Stąd Słowianie uważali brzozę za zwiastunkę wiosny, kojarzyli z kobiecością. W jej cieniu odpoczywali i nabierali energii. Ludy celtyckie nazywały brzozę „Panią Lasu”, ze względu na niezwykłą lekkość, wdzięk i przyjemny zapach, który wydziela po deszczu.

Biała brzoza brodawkowata

Brzozy są średniej wielkości drzewami z rodziny brzozowatych. Jest ich wiele gatunków. W Polsce najbardziej rozpowszechniona jest brzoza brodawkowata [Betula pendula, verrucosa].  Porasta lasy liściaste i mieszane, ugory, łąki, nieużytki. Z powodu atrakcyjnego wyglądu często się sadzi w parkach i przy drogach. Polska nazwa związana jest z występowaniem na gałązkach żywicznych brodawek. Pierwszy człon nazwy botanicznej pochodzi prawdopodobnie od hebrajskiego bettula – panna, dziewica. Drugi  pendula, z łaciny oznacza wiszący, wahadło odnosi się do kołyszących gałęzi.

Brzoza brodawkowatą charakteryzuje biała kora i cienkie, wiotkie, zwisające młode gałązki pokryte żywicznymi gruczołami. Ząbkowane liście szersze przy ogonku, zwężają się do ostrego zakończenia na końcu. Wiosną męskie i żeńskie kwiaty rozwijają się w kotkowatych, słodko pachnących kwiatostanach. Wytwarzają nasiona, lekkie, wąskie orzeszki z dwoma skrzydełkami, które wiatr przenosi na znaczne odległości, umożliwiając zajmowanie odległych stanowisk.

Każda część brzozy ma zastosowanie w zielarstwie.  Kora, liści, gałązki, pączki, kwiaty, nasiona są bogate w aromatyczne olejki. Do celów leczniczych wykorzystuje się sok,  tzw. smołę brzozową, i hubę, grzyb pasożytniczy czyli białoporek.

Pączki i korę zbiera się pod koniec zimy i wczesną wiosną. Młode gałązki w kwietniu, zanim wypuszczą listki. Liście najlepsze majowe, po zebraniu suszy się w ciepłym, przewiewnym miejscu.

W tradycyjnym zielarstwie

Młode, zwisające, wiotkie gałązki są pokryte emanują korzystne promieniowanie. Ponoć wymiatają negatywne energie również z pola człowieka. Wyciszają, uspokajają i harmonizują dookoła przestrzeń. Dawniej przy każdej słowiańskiej chacie stała miotła z witek brzozowych, służąca do omiatania zabłoconych butów i utrzymania porządku. Ale co najważniejsze miała chronić przed urokami, klątwami i złym okiem obcych.

Liście i gałązki brzozy stosowano w gorących stanach zapalnych na gorączkę, dnę moczanową, reumatyzm, infekcje dróg moczowych, kamienie nerkowe. Wraz z korą używano do łagodzenia wykwitów skórnych, egzemy i wzmocnienia włosów. Listki mają przyjemny zapach i gorzkawy smak.

Profil energetyczny
Smak: Aromatyczny, cierpki, gorzki, lekko ostry.
Energetyka: lekko chłodzi, osusza, po strawieniu rozgrzewa
Tkanki: Płuca, pęcherz moczowy, nerki, uszy, zatoki,
Działanie:  Usuwa toksyczne ciepło, łagodzi stany zapalne, bólowe, oczyszcza krew i układ moczowy.

Brzoza wzmacnia ogólną witalność. Daje siłę osobom osłabionym, wyczerpanym, przemęczonym, Herbatka ze świeżych listków i gałązek orzeźwia, poprawia krążenie bez nadmiernego pobudzania. Stymuluje harmonijny ruch. Pomaga przemieszczać płyny ustrojowe, poprawiając działanie nerek, wątroby i układu limfatycznego. Stąd ma wpływ oczyszczający na skórę i zdrowe usuwanie odpadów komórkowych.

Działając moczopędnie redukuje obrzęki, zatrzymywanie płynów, podrażnienia nerek, tworzenie się złogów i kamieni. Pobudzając krążenie,  ruch przynosi poprawę przy słabym trawieniu, a cierpki smak działa ściągająco na nadmiernie rozluźnione, mało elastyczne tkanki i ścianki jelit.

Według Ajurwedy brzoza równoważy trzy dosha: vata, pitta i kapha. Przepływa przez ciało jak rzeka, przesuwając wody przez zastałe miejsca, złogi, blokady. Na głębszym poziomie przynosi lekkość, łagodność, wzmacnia wyobraźnię, przydaje odwagi działania, otwartości na dokonywanie zmian. Brzozy rozpoznajemy po wyjątkowej białej „łuszczącej się” korze, z pęknięciami, otworami. Tazachęca do zrzucenia warstw, które powstrzymują przed zrobieniem kroku na przód.

Co mówi współczesne ziołolecznictwo?

Liście i młode gałązki brzozy są bogate w olejki eteryczne, sole mineralne, flawonoidy, garbniki, saponiny i betulinę. Działanie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, antybakteryjne, ściągające, moczopędne, napotne, przeciwgorączkowe, dezynfekujące, odtruwające, oczyszczające. Główne zastosowania

• Infekcje z gorączką, dolegliwości nerek, pęcherza i dróg moczowych,
• Zapalenie stawów, reumatyzm, dna, kamienie i złogi szczawianów, fosforanów, azotanów
• Zaburzenia przemiany materii, słabe wydzielanie żółci, cukrzyca,
• Trądzik, zmiany skórne, łuszczyca, egzema, słabe włosy.
• Kosmetyczne do wybielania piegów i przebarwień.

Przepisy i zastosowania

Herbatka z liści brzozy

Łyżkę młodych listków lub pączków zalać 2 szklankami wrzątku. Zaparzać pod przykryciem 20 minut. Stosuje się 3/4 szklanki 2-4 razy dziennie. Zastosowania: zapalenie pęcherza, piasek w nerkach, dna moczanowa, reumatyzm, infekcje z gorączką. Mocny napar stosuje się zewnętrznie na infekcje grzybice, wypryski, czyraki i do płukania włosów.

Młode gałązki brzozy
Młodziutkie, miękkie, jeszcze klejące listki brzozy ugniata się. Przykłada do bolących, zwyrodniałych stawów. Redukują ból i dodają elastyczności. Przynoszą ulgę w bólach głowy, stawów, kręgosłupa. Pomagają leczyć dolegliwości kobiece, zapalenie prostaty. Relaksują, wyciszają. Ususzone można zaszyć w małe woreczki i tak samo stosować.

Herbatka
Łyżkę posiekanych witek brzozowych zalać 1/2 litra wody. Zaparzać pół godziny. Tradycyjnie stosuje się wewnętrznie na  na obolałe mięśnie, w artretyzmie, reumatyzmie, egzemę, swędzące wysypki i gorączkę.  Mocniejszy napar zewnętrznie do okładów na ból, sztywność, obrzęk stawów i czyraki.

Winko z brzozowych liści

Dużą garść młodych listków brzozy zalewa się butelką białego, wytrawnego wina gronowego. Gotuje na małym ogniu 15 minut. Odstawia na 2-3 godziny. Dodaje szklankę miodu, zagotowuje i przelewa do butelek. Winko brzozowe oczyszcza, wzmacnia, dodaje energii. Przy wiosennym osłabieniu stosuje się 1-2 lampki dziennie.

Mikstura na bezsenność 

• 70 g czosnku zmiażdżyć, ugniatając aż się zrobi prawie kleik
• Dodać świeżo wyciśnięty sok z pięciu cytryn
• Wymieszać, przelać do słoika, nakryć gazą i odstawić na 24 godziny. Przechowywać w lodówce.

Rano zaparzyć 2 pełne łyżeczki posiekanych liści brzozy w 1/2 szklance wrzątku. Wieczorem przecedzić, dodać łyżeczkę mikstury czosnkowej i wypić przed snem. Ponoć to jeden z najbardziej skutecznych, naturalnych środków na bezsenność.

Ajurwedyjskie receptury z brzozy

• Oczyszczanie krwi: Kilka dni pije się szklankę wywaru z łyżki świeżych gałązek na 250 ml wrzątku
• Bóle stawów: Wymieszać po łyżeczce gałązek brzozowych i korzenia mniszka, dodać plasterek startego imbiru. Zalać szklanką wody, doprowadzić do wrzenia. Odstawić zaparzać 15 minut. Stosuje się 1/2 szklanki 1-2 razy na dobę.
• Posocznica: Wymieszać w równych ilościach liść brzozy, mniszka, chrzanu i korzenia pokrzywy. Łyżkę mieszanki zalać 250 ml wrzątku. Zaparzać 20 minut. Stosuje się jedną szklankę na dzień.
• Kamienie nerkowe: Łyżkę liści brzozy zalać 150 ml gorącej wody, gotować na małym ogniu 10 minut. Ostawić na 2 godziny. Dodać pół łyżeczki sody oczyszczonej. Stosuje się szklankę na dobę.
• Przy kamieniach żółciowych pomaga mieszanka z równej ilości ostropestu, korzenia mniszka, liści brzozy i pokrzywy.

Brzozowa mgiełka na wzmocnienie włosów

3 łyżeczki rozdrobnionych pączków lub listków brzozy zalać 300 ml wrzątku. Odstawić na pół godziny. Przecedzić i przelać do butelki ze sprayem Spryskiwać umyte, jeszcze wilgotne włosy delikatnie wcierając w skórę głowy. Nie spłukiwać.