Szczawik zajęczy – właściwości, zastosowania i przepisy

Szczawik zajęczy [Oxalis acetosella L.] występuje powszechnie w całej Europie.

Każdy z nas spotkał spacerując w lesie niewielką roślinkę przypominającą koniczynę z listkami w kształcie serca. To szczawik zajęczy – jeden ze zwiastunów wiosny. Dawniej wierzono, że jest przysmakiem zajęcy jako że to jedna z pierwszych roślin zielnych zdobiących pozimowe runo.

Szczawik zajęczy

Listki szczawiku mają bardzo charakterystyczny, niepowtarzalny smak. Kwaśny, przypominający limonkę z korzenną nutką bez goryczki. Świeże listki można jeść prosto z krzaka, znakomicie gaszą pragnienie.

Szczawik zajęczy należy do rodziny szczawikowatych. Jest niedużą rośliną wyrastającą do 12-15 cm. Lubi zacienione miejsca, rośnie w skupiskach tworząc dywany jasnozielonych liści. Wczesną wiosną pojawiają się delikatne białe kwiaty. W niektórych krajach, gdzie kwitnie od Wielkanocy do Pięćdziesiątnicy szczawik nazywany jest „alleluja”

Obydwa człony nazwy botanicznej odnoszą się do kwaśnego smaku. Oxalis pochodzi z greki oznacza kwaśny, łacińskie acetosella – sole kwasu octowego.

Wydawać by się mogło, że roślinka nie jest warta uwagi, ale jest przydatna do celów kulinarnych i leczniczych.  Zawiera ogromne ilości witaminy C,  z grupy B,  żelazo, chlorofil, dobrze przyswajalny wapń,  cenne kwasy: szczawiowy, fumarowy, bursztynowy i cytrynowy.

Szczawik zajęczy właściwości

Szczawik zajęczy ma działanie moczopędne i chłodzące – przydatne w stanach gorączkowych.  W medycynie ludowej stosowany jest

• w schorzeniach układu moczowego, krwotokach
• stanach zapalnych nerek i pęcherza
• leczeniu szkorbutu
• przy niestrawności, wymiotach i zatruciach
• odtruwaniu – oczyszcza krew lepiej niż pokrzywa.
• pomocniczo w leczeniu żółtaczki,
• przy robaczycy przewodu pokarmowego
• szczawik leczy szkorbut
• pleśniawki i zapalenie dziąseł
• ma działanie antyoksydacyjne [1]
• są doniesienia, że pomaga przy chorobie nowotworowej [2] 

Uwaga:

Ze względu na zawartość szczawianów niewskazany u osób z kamicą nerkową i podagrą.

Szczawik zajęczy zastosowania

Zastosowanie mają tylko świeże listki, nie suszy się ich. Zmielone na papkę można mrozić.

• Szczawik zajęczy pobudza trawienie i wydzielanie śliny.
  Spożycie kilku świeżych listków likwiduje zgagę i oczyszcza wątrobę. Wystarczy z kilka dni zjadać szczawik z oliwą z oliwek.

• Likwiduje zgagę, niestrawność i lekkie zaburzenia czynności wątroby
  Przy tych dolegliwościach zaleca się picie dziennie dwóch szklanek schłodzonej herbatki.

• Przy żółtaczce, zapaleniu nerek, wykwitach skórnych i pasożytach
  Pije się tyle samo herbatki ale ciepłej.

W lecznictwie ludowym świeżo wyciśnięty sok polecany jest w początkowych stadiach raka żołądka,  rakowatych wrzodach zewnętrznych, wewnętrznych i guzach. Sok wyciska się w sokowirówce. Co godzinę pije się trzy do pięciu kropli soku z wodą lub herbatką ziołową. Zewnętrzne rakowate wrzody smaruje się świeżym sokiem.W chorobie Parkinsona zażywa się po 3-5  kropli soku w herbatce z krwawnika. Sok stosuje się zewnętrznie do nacierania. Należy ściśle przestrzegać rozcieńczania.  M.Treben

Sok z liści szczawiku zajęczego zagotowany zmienia kolor na czerwony.

• Leczy rany i oczyszcza krew
• Można stosować jako płyn do płukania jamy ustnej i gardła.
• Pomaga w leczeniu owrzodzeń skórnych
• Przy siniakach i obrzękach działa skuteczniej niż  sól Epsom.
• Roztarty z olejem lnianym/tranem ładnie przyspiesza gojenie ran i owrzodzeń.

Szczawik zajęczy przepisy 

Szczawikiem zajęczym dawniej aromatyzowano potrawy, lemoniady i orzeźwiające napoje. Wzbogaca smak sałatek, zup, twarożków, masła.  Świetnie smakuje dodany do farszu pieczonych ryb, jajecznicy, jajek na twardo.

Herbatka lecznicza ze szczawiku
Łyżkę świeżych listków zaparzamy w szklance wrzątku.
Pijemy przed snem.

Zupa ze szczawiku zajęczego

• Szklanka świeżych listków szczawiku
• Drobno posiekana dymka wraz z cebulką
• 1-3 pomidory gruntowe
• 2 litry wody
• sól i świeżo zmielony czarny pieprz
• śmietana

Cebulę wraz z dymko lekko podsmażamy
Dolewamy wodę, gotujemy 10 minut
Dodajemy szczawik, pomidory i przyprawy
Po lekkim schłodzeniu zabielamy śmietaną.
Wstawić do lodówki.
Podajemy jako chłodnik ze świeżym chlebem.

Pasta – smarowidło do pieczywa

• 2 garści świeżych liści szczawiku
• Można po połowie wymieszać z rukolą czy rukwią wodą
• 80 g serka śmietankowego bądź zmiksowanego twarożku
• parę kropli mleka
• szczypta soli i pieprzu

Umyte, wysuszone zioła rwiemy na duże kawałki.
Mieszamy z serkiem i solą
Dodajemy trochę mleka by uzyskać kremową miękkość

Lemoniada
Gotujemy świeże listki w wodzie.
Schładzamy lodem
Dosładzamy do smaku miodem.
Świetnie gasi pragnienie.

Pesto ze szczawiku

• 3 ząbki czosnku,
• co najmniej ½ szklanki świeżych listków
• ½ łyżeczki soli kamiennej
• łyżka oliwy z oliwek

Blendujemy składniki na gładką konsystencję.
Pesto ma wyjątkowy smak i walory zdrowotne.
Znakomity dodatek do makaronu, kanapek i sałatek.

Przepisy dr. Różanskiego

Sposoby podawania:

• świeże ziele szarpane
• nalewka na świeżym rozdrobnionym zielu (1:5 na wódce)
• macerat ze świeżego ziela (wytrawianie rozdrobnionego wodą przegotowaną lub zdrojową przez 4-6 godzin).
• nalewka pobudza krążenie krwi wieńcowe (5-10 ml nalewki 1-2 razy dziennie)
• może wpływać wzmacniająco na siłę skurczu mięśnia sercowego i zapobiegać kołataniu serca