Żeń-szeń Panax ginseng – zastosowania mistycznego korzenia

Żeń-szeń azjatycki [Panax ginseng] odkryto w górach Mandżurii ponad 5000 tysięcy lat temu.  Mistyczny korzeń stosowano  jako środek ratujący życie, ponoć uzdrawiał tych, którzy jedną nogą byli w zaświatach. Stąd do dziś, w niektórych regionach, obłożnie chorym, niemal na łożu śmierci zwyczajowo podaje się energetyczny bulion doprawiony żeń-szeniem.

Nazwa botaniczna panax wywodzi się od łacińskiego panaceum, a jego reputacja wyrosła na doktrynie podpisów. Jako, że korzeń kształtem przypomina ludzkie ciało, miało to świadczyć o jego mocy odmładzania, przywracania wigoru, przedłużania życia. Faktem jest, że roślina ma w sobie ogromne siły, potrafi „zasnąć” nawet na 20 lat i z całą mocą ponownie się odrodzić.  Chińska nazwa Ren Shen  tłumaczona jest jako „korzeń człowiek”.

Żeń-szeń azjatycki Panax ginseng

W chińskiej księdze medycznej z 206 r. n.e. Shennong Bencaojing żeń-szeń opisano jako „ożywiający pięć narządów, uspokajający ducha, rozjaśniający wzrok, umysł, intelekt, odmładzający i przedłużający życie”.  Słodki, zarazem lekko gorzki smak rozgrzewa i nawilża.

Według taoistów, korzeń posiada zdolność magazynowania energii ziemi, co czyni go silnym energetycznym tonikiem Qi. Przywraca siły życiowe w momentach ogólnego wyczerpania, osłabienia energetycznego śledziony (zaburzenia trawienia, zmęczenie, depresja, słabe tętno) lub płuc (płytki oddech, szybkie męczenie się, duszności, występowanie potów).

Profil energetyczny
Smak: słodki, lekko gorzki
Energetyka: rozgrzewa, nawilża
Tkanki: płuca, śledziona, układ krwionośny, mózg, wątroba
Działanie: Zwiększa poziom energii Qi, pobudza krew, rozbija zastoje, blokady

TCM stosuje głównie, gdy energia życiowa jest na wyczerpaniu. Tradycyjni lekarze nigdy nie przepisują żeń-szenia bez wyraźnej potrzeby, uważają, że przy wystarczającym poziomie energii Qi,  może zaszkodzić młodym, zdrowym ludziom.

Żeń-szeń wskazany jest dla osób starszych, wycieńczonych chorobami, z objawami demencji lub doraźnie przy dużej aktywności. Jednorazowo pomoże, gdy czujemy, że utknęliśmy w miejscu, potrzebujemy impulsu do wyzwolenia energii, by ruszyć do przodu, tak fizycznie, jak i mentalnie. Sprawdzi się przed dużym wyzwaniem, biegiem sprinterskim, czy aktywnościami, które pozwolą szybko zużyć wyzwoloną energię. Niewykorzystana, może zgromadzić się w życiowych organach jak serce, czy płuca, jeśli będzie „zła” to je osłabi.

Skład i zastosowania

Współczesna nauka w  korzeniu żeń-szenia zidentyfikowała ponad 200 silnie aktywnych związków. W tym  ginsenozydy, zwiększające zdolność hemoglobiny do przyłączania tlenu, aktywizujące syntezę białek i wpływające na aktywność neuroprzekaźników w mózgu, co wzmacnia pamięć i funkcje poznawcze.

Kluczowe składniki: Ginsenozydy (panaxatriol, panaxodiol, panoquilon, panaxin), gintonin, kwas pantotenowy, glukoza, galaktoza, pentozy, związki fenolowe, fitosterole, kwasy organiczne, olejki eteryczne, mikroelementy i witaminy z grupy B, C, E, PP.

Działanie: przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, tonizujące, adaptogenne, energetyzujące, rozluźniające, przeciwnowotworowe

Żeń-szeń głównie przeznaczony jest dla osób w starszym wieku, osłabionych lub bardzo aktywnych. Wspiera ośrodkowy układ nerwowy, wpływa na nadnercza, podwzgórze i przysadkę mózgową. Reguluje wydzielanie serotoniny i dopaminy. Poprzez impulsy nerwowe zwiększa stymulację mięśni. Przez układ nerwowy oddziałuje na procesy metaboliczne i funkcje, które podtrzymują organizm w czasie stresu.

Żeń-szeń jest silnym stymulantem. Co prawda wyraźnie podnosi poziom energii, ale może rozregulować wewnętrzne mechanizmy, choćby układu hormonalnego. Toteż w każdym indywidualnym przypadku należy się zastanowić,  czy  niezbędne jest stymulowanie „jałowego systemu”, może wpierw lepiej głęboko odżywić tkanki, albo może po prostu dać ciału szansę na regenerację, odpocząć i porządnie się wyspać?

Kiedy po aktywnym dniu biegania i stresu, ciężkich egzaminach, trudnych rozmowach, czujemy się wycieńczeni, wypompowani z energii, to normalna, zdrowa rekcja. Tym sposobem organizm daje znać, że potrzebuje snu i regeneracji, a nie dawki żeń-szenia, byśmy mogli go dalej forsować.

Dziś spora część społeczeństwa nie jeden, a wiele dni, nawet tygodni żyje na wysokich obrotach w permanentnym stresie.  W tej sytuacji ciało, aż się prosi o niezbędny odpoczynek  i relaks – nie o stymulanty! Postawienie na silne adaptogeny, bez jakiejkolwiek zmiany trybu życia spowoduje, że w pewnym momencie organizm przekroczy „granicę punktu zerowego” i musi nastąpić załamanie.

Żeń-szeń zastosowania i przepisy

Ognistego stymulanta lepiej unikać latem. Najlepiej stosować w czasie chłodnych miesięcy, w godzinach porannych do południa, by nie zakłócać snu.

Najlepszą metodą jest wolne przeżuwanie niewielkiego kawałka korzenia ok. 0,5-1,5 g. Ma on całkiem przyjemny, słodkawy smak, pod wpływem śliny robi się śluzowaty uwalniając delikatną goryczkę.  Przy dużym osłabieniu po grypie, ciężkich infekcjach, do energetycznego rosołu dobrze jest wrzucić 4-5 plasterków pokrojonego korzenia/na jeden litr wywaru. 

Herbatka wzmacniająca
Mieszamy w równych proporcjach niewielkie ilości żeń-szenia, owocu dzikiej róży, cynamonu, imbiru, kardamonu. Łyżeczkę mieszanki parzymy 10 minut w szklance wrzątku. W trudnych momentach dodaje energii, uspokaja i wspiera wewnętrzną siłę.

Napój chińskich cesarzy 
Obrany korzeń żeń-szenia kroimy na cienkie plasterki. 7, 8 plastrów zalewamy dużą ilością miodu. Odstawiamy na kwadrans. Zalewamy 5 szklankami bardzo gorącej wody (nie wrzątkiem). Po 5-10 minutach przecedzamy.

Regenerujący bulion z żeń-szeniem. 
Gotujemy energetyczny rosół według przepisu. Na litr wywaru dodajemy niewielki świeży korzeń lub 4-5 plasterków suszonego żeń-szenia.