Kuklik pospolity – delikatna roślinka o mocarnym działaniu

Kuklik pospolity [Geum urbanum L.] zwany benedyktem, zielem goździkowym pospolicie występuje na nizinach i wyżynach Europy.

Dawniej był cenionym ziołem, na co wskazuje średniowieczne miano „herba benedita”. Nazwa rodzajowa „geum” z greckiego geno, oznacza coś o silnym, przyjemnym zapachu. Świeżo wykopany korzeń kuklika wydziela aromat goździków z nutką cynamonu.

Kuklik stosowano jako lekarstwo, przyprawę do piwa, win, likierów, kompotów i kulinarnie jako substytut goździków. Odwarami barwiono wełnę na złoto-rudawy kolor. Zasuszony korzeń trzymano w szafach by odstraszać robactwo i mole. Wierzono, że odpędza złe duchy, demony i czarownice.

Kuklik pospolity

Jest wieloletnią rośliną z rodziny różowatych. Od maja do września zwraca uwagę ciemnożółtymi kwiatami. Rośnie na wilgotnych i zacienionych miejscach. W  parkach, ogrodach, zaroślach, na obrzeżach lasów, podmokłych łąkach przy starych murach.

Znajdziemy go wszędzie tam, gdzie jest niewielka ilość gliny, nawet na miejskim chodniku. Lubi towarzystwo traw, pokrzywy, jaskrów, czasem to utrudnia wyodrębnienie.

Wyrasta na wysokość od 20-60 cm.  Ma smukłą, sztywną, słabo rozgałęzioną,miękko owłosioną łodygę. Wygląda dość delikatnie. Żółte kwiaty po przekwitnięciu wydają kuliste, jeżykowate, kujące owoce.

Surowcem zielarskim jest ziele, kłącze i korzeń pozyskiwany jesienią. Młode liście i ziele zbiera się w okresie kwitnienia. Suszy w zacienionych, przewiewnych miejscach.

Właściwości

Goździkowy aromat roślina zawdzięcza eugenolowi. To związek fenolowy występujący w goździkach. Ponadto kwasy: cynamonowy, galusowy, kawowy, chlorogenowy, glikozydy (geina), garbniki, żywice, sole mineralne.

Taniny nadają ziołu łagodną cierpkość. W ustach poczujemy lekko wysuszający efekt. Olejek eteryczny eugenol działa przeciwskurczowo, przeciwbólowo i wiatropędnie. Kuklik, podobnie jak goździki jest silnym przeciwutleniaczem.

Ma działanie przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne, przeciwnowotworowe [1], antyseptyczne, antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwmiażdżycowe, ściągające, żółciopędne, odtruwające. Przetwory z korzenia działają przeciw zatruciom metalami ciężkimi, alkaloidami i żywnością. Ułatwia detoksykację, oczyszcza krew, wątrobę i chroni jej miąższ.

Ze starych ksiąg zielarskich

Dawniej kulik używano jako zioło trawienne i jako substytut chininy przy gorączce, biegunkach. Do odtruwania, łagodzeniu stanów zapalnych, przy krwotokach, do płukania gardła i na ból dziąseł. W niektórych regionach wykorzystywano przeciwbólowe właściwości w dolegliwościach reumatycznych i dnie moczanowej.

Stare zielniki podają, że jest bardzo skuteczny w leczeniu biegunek i czerwonki. Ma tonizujący wpływ na żołądek, wątrobę i przewód pokarmowy, przydatny w niestrawności. Działanie ściągające można wykorzystać przy bólu gardła. Można zażywać swobodnie bo mieszkańcy wiejskich rejonów pija napój zamiast herbaty lub kawy. Podaje Harold Ward w Herbal Manual z 1936 roku.

Menzies-Trull w Herbal Medicine opisuje kuklik jako zioło Jowisza, zapewniające kojące ciepło w żołądku i jelitach. Jego energia uspokaja serce, dobra na niestrawność, wzmacnia,rozgrzewa żołądek i zimny mózg. Zalecał pić wywar wiosną by usunąć niedrożność wątroby. Profilaktycznie polecał dla ochrony przed zarazą i innymi truciznami.

Św. Hildegarda zalecała sproszkowany korzeń z winem dla wzmocnienia serca i mózgu. Syreniusz podawał, że pomaga w zaflegmieniu płuc, zimnej macicy i niepłodności.

Zastosowania kuklika

• Układ pokarmowy
  Biegunki, zatrucia, niestrawność, wzdęcia, zgaga, zapalenie błon śluzowych, niedomaganie wątroby, toksyny, schorzenia dróg żółciowych, kandydoza
• Jama ustna
  Ból gardła, dziąseł, afty, pleśniawki, owrzodzenia, paradontoza, nieświeży oddech
• Stany zapalne
  Gorączka, infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, przeziębienie, reumatyzm, dna, nowotwory układu pokarmowego
• Zewnętrznie
  Choroby skóry,świąd, trudno gojące się rany, wypryski, wrzody, łojotok włosów, zapalenie spojówek, powiek, łzawienie z oczu, infekcje pochwy, hemoroidy.

Receptury lecznicze

Odwar z kuklika
Łyżeczkę rozdrobnionych korzeni lub kłącza zalać szklanką zimnej wody. Zagotować do wrzenia, podgrzewać 5 minut na małym ogniu. Pije się 3 razy dziennie w zaburzeniach trawienia, biegunkach, dolegliwościach wątroby, dróg żółciowych, kandydozie, hemoroidach. Odwar używa się zewnętrznie do płukanek, irygacji pochwy, okładów. Pomocniczo przy chorobach dróg oddechowych i moczowych.

Mocny odwar z kłącza 2 łyżki na szklankę wody gotowany 10 minut stosuje się 2-3 dni. Ajurweda zaleca przy nudnościach, wymiotach, procesach gnilnych, zakażeniu lamblią, E.Coli, kandydozą.

Napar z ziela
2 łyżki ziela zaparza się kwadrans pod przykryciem w 1/2 litra wrzątku. Pije się 3-4 razy dziennie szklankę naparu. Mocniejszy z 4-5  łyżek na 1/2 L używa się zewnętrznie.

Korzeń, kłącze
Sproszkowany korzeń można zażywać ¼ do ½ łyżeczki 3 razy dziennie razem z posiłkami dla wzmocnienia. Świeży lub kłącze żuje się przy problemach jamy ustnej, nieświeżym oddechu, bólu gardła, zębów.

Nalewki

Winko na wzmocnienie
50 g rozdrobnionego korzenia lub kłącza zalać butelką wytrawnego czerwonego wina gronowego. Odstawić na 4 tygodnie w ciemne miejsce, codziennie wstrząsać. Po przefiltrowaniu można używać dla wzmocnienia serca, mózgu mały kieliszek raz dziennie. Okazjonalnie przy niestrawności.

Nalewka kulikowa
30 gram rozdrobnionego korzenia zalewa się 1/2 alkoholu 80%. Maceruje 14 dni, filtruje. Stosuje się 2-3 łyżeczki nalewki dziennie rozcieńczone w wodzie.

Nalewka przeciwzapalna
Po 30 gram sproszkowanych korzeni: kulika, arcydzięgla, pięciornika kurzego ziela, 50 gram rodzynek. Wszystko zalewa się 2 litrami brandy. Maceruje miesiąc w ciepłym miejscu. Składniki można również macerować w winie.
Stosuje się przy niestrawności, biegunkach, infekcjach, bólu gardła, nieżytach przewodu pokarmowego.

Mieszanka na cukrzycę
Słynny zielarz, ksiądz Kunzle polecał skuteczną mieszankę na cukrzycę..
Wziąć po 3 części korzeni kuklika i pięciornika złotego. Po jednej części liści jeżyny i borówki czernicy, oraz 2 części wysuszonych strąków fasoli. Kopiastą łyżeczkę mieszanki zalać ¼ litrą wrzątku. Zaparzać 3 minuty pod przykrycie. Pije się 3-4 razy dziennie szklankę po posiłkach. Ks. Kunzle zalecał nawet od półtora do dwóch litrów naparu dziennie.