Lapacho, znane pod portugalską nazwą pau d’arco rośnie w deszczowych lasach Amazonii. Od wieków jest wykorzystywane przez rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej w leczeniu gorączki, infekcji i dolegliwości żołądkowych.
Potocznie nazywane „herbatą Inków”, jako że ponad tysiąc lat było jednym z ich głównych lekarstw tej zaginionej cywilizacji. Portugalska nazwa pau d’arco oznacza drzewo łukowe, ponieważ obok zastosowań zielarskich Inkowie wyrabiali z niego łuki myśliwskie.
Kora lapacho jest nieprzerwanie stosowana w Boliwii, Brazylii, Paragwaju i Argentynie. W ostatnich latach zyskała popularność w innych krajach. Z drewna pau d’arco wyrabia się naczynia do parzenia tradycyjnego napoju yerba mate,
Lapacho – pau d’arco
To ogromne, wiecznie zielone drzewo, o różowych i fioletowych kwiatach osiąga wysokość nawet 40 metrów. Znanych jest ponad 100 gatunków, ale tylko jeden z nich daje wysokiej jakości surowiec zielarski. Odróżnienie ich jest nie lada sztuką, toteż wprowadzenie na rynek wymaga znalezienia dobrze zorientowanych zbieraczy wśród rdzennej ludności.
Surowiec leczniczy pozyskuje się z wewnętrznej kory drzewa Tabebuia impetiginosa, w języku plemiennym Taheebo albo Ipe Roxo. Lokalnie do syropów wykorzystuje również liście i kwiaty.
W tradycyjnym zielarstwie
Rdzenna ludność wykorzystuje pau d’arco jako antidotum na trucizny i ukąszenie węży. Generalnie w medycynie etnicznej zastosowania rośliny koncentrują się wokół zdolności do leczenia zewnętrznych infekcji, ran i rozmaitych chorób skórnych. Silne działanie przeciwdrobnoustrojowe i przeciwgrzybicze jest bardzo cenne w tropikach, gdzie każde ukąszenie lub zadrapanie błyskawicznie może ulec zakażeniu.
Sproszkowaną korę stosuje się do higieny jamy ustnej. Wewnętrznie wywary przy ostrych chorobach z gorączką, do łagodzenia bólu, zwiększania przepływu moczu i w schorzeniach wyniszczających. Tradycyjnie zastosowania obejmują:
- Infekcje układu oddechowego, kaszel, grypa, problemy z oddychaniem
- Dolegliwości żołądkowo-jelitowe, biegunki, czerwonka, kiła,
- Owrzodzenia, czyraki, grzybice, egzema, łuszczyca, trudno gojące rany, zakażenia
- Schorzenia wyniszczające kości, stawów, szpiku, nowotwory
Plemiona Guarani, Tupi nazywały lapacho boskim drzewem „Tajy”, co oznacza siłę i wigor. Jego działanie pod wieloma względami przypomina immunostymulujący żeń-szeń, z większym potencjałem w leczeniu nowotworów.
W 1960 r. w szpitalu miejskim Santo Andre wdrożono leczenie lapacho m.in białaczki, raka, cukrzycy i reumatyzmu. Popularny brazylijski magazyn donosił o cudownych uzdrowieniach chorych na śmiertelne choroby.
Właściwości lecznicze
Współczesne badania skupiły się na grupie alkaloidów określanych jako Lapachols i ich działaniu przeciwnowotworowym. Ale roślina zawiera szereg innych substancji, m.in flawonoidy, kumaryny, irydoidy i gorzkie garbniki.
Działanie: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe, przeciwnowotworowe, moczopędne, uspokajające, zmniejszające przekrwienie i krzepliwość krwi.
Wspólnym wątkiem, który pojawia się w raportach klinicznych jest zdolność eliminowania skutków ubocznych tradycyjnych leków. Nie ma wyjaśnienia tego działania, ale pojawia się tak często, że nie można wątpić w jego słuszność. Najczęściej przewijają się wypadanie włosów, dolegliwości bólowe i dysfunkcja układu odpornościowego.
Wiadomo, że lapacho osłania wątrobę przed szkodliwym działaniem chemikaliów podnosi liczbę leukocytów, erytrocytów, limfocytów we krwi. Równoważy poziom cukru, obniża ciśnienie, tonizuje i napina tkankę łączną.
Jednym z najsilniejszych działań lapacho jest działanie przeciwwirusowe. Hamuje replikacje m.in wirusów odpowiedzialnych za przeziębienia, infekcje dróg oddechowych, jamy ustnej, grypę, opryszczkę, jednocześnie wzmacnia odporność.
Herbatka z lapacho
1-2 łyżeczki kory zalać 250 ml wody. Gotować 5 minut i odstawić do naciągnięcia na kwadrans. Zalecana dzienna dawka 2 do 5 szklanek. Herbatka ma gorzko-kwaśny smak, można dosłodzić miodem. Chociaż nie zawiera kofeiny, nie powinno się przekraczać 8 szklanek.
Lapacho chłodzi i osusza. By zrównoważyć energetykę można łączyć z ziołami rozgrzewającymi, nawilżającymi, szczególnie przy niedoborowej konstytucji. Przeciwskazania: skłonność do krwotoków, przyjmowanie leków rozrzedzających krew.