Perz właściwy [Elymus, Agropyron repens] jest jedną z najbardziej żywotnych roślin o ogromnej sile, trudnym do wyplenienia chwastem. Nawet z najmniejszego fragmentu podziemnego pędu pozostawionego w glebie wyrasta nowa roślina. Rośnie na polach i łąkach, pleni się w ogrodach i przy domostwach.
Perz wieloletnią jest trawą o długich, mocno rozgałęzionych korzeniach. Wydaje źdźbła wysokie do 1,2 metra zakończone luźnym kłosem złożonym z dwóch rzędów kłosków. Pod ziemią wytwarza przebogatą, osiągającą nawet 15 metrów sieć rozłogów z drobnymi korzonkami. Jest prawdziwym utrapieniem ogrodników i zarazem znakomitą rośliną leczniczą. Często najbardziej tępione chwasty okazują się najcenniejsze.
Wieśniacy w dawnych czasach doceniali jego siłę witalną. Mąkę ze zmielonych kłączy perzu łączyli z krupami i mlekiem otrzymując posilną potrawę. Stąd wzięła się jedna z ludowych nazw zioła – pszenica perz. W okresach głodu korzeń rośliny prażono i mielono jako zamiennik mąki. Jeszcze podczas I wojny światowej zmielony perz Niemcy dodawali jako domieszki do mąki chlebowej i wyrobu doskonałego piwa.
Właściwości perzu
Nazywany psią trawą perz jest bardzo odżywczy. Kłącze o słodkawym smaku zawiera dużo białka, kwasów organicznych, śluzów, karotenów, witamin i związków mineralnych w tym krzemu i żelaza. Lecznicze właściwości perzu wyczuwają zwierzęta. Psy by wzmocnić organizm potrafią z niezwykłym uporem wydzierać z ziemi kłącza rośliny.
Perz jest znakomitą, ale niedostatecznie cenioną rośliną leczniczą znajdującą zastosowanie przy licznych schorzeniach. Surowcem leczniczym jest kłącze perzu zbierane jesienią i wczesną wiosną. Zbieramy wyłącznie kłącza walcowate o grubości ok 3 mm koloru słomkowego. Należy je oczyścić z ziemi, nie myć bo łatwo pleśnieją, ususzyć. Następnie odciąć czarne korzonki i drobno pociąć.
Jak działa perz?
- Oczyszcza krew i odtruwa organizm
- Obniża poziom mocznika i chlorków
- Reguluje poziom trójglicerydów i cholesterolu
- Poprawia pracę nerek, wątroby, jelit
- Uszczelnia naczynia krwionośne, wzmacnia tkankę łączną
- Pobudza gruczoły wydzielania wewnętrznego i przemianę materii
- Przeciwdziała cukrzycy
- Działa moczopędnie, żółciopędnie, przeciwgorączkowo i antybakteryjnie
- Zwiększa odporność błon śluzowych i naskórka
- Przyspiesza gojenie
- Poprawia odporność, wzmacnia, odżywia
Perz leczniczo stosuje się przy:
- zaburzeniach trawienia
- skłonności do otyłości i zaparć
- niedoczynności i stłuszczeniu wątroby, żółtaczce
- chorobach dróg moczowych, nerek, pęcherza, prostaty
- cukrzycy, niedoczynności trzustki
- kamicy moczowej i żółciowej
- zaburzeniach hormonalnych
- różnego rodzaju stanach zapalnych
- reumatyzmie, artretyzmie, dnie moczanowej
- przewlekłych dolegliwościach błon śluzowych narządów wewnętrznych, naczyń krwionośnych, skóry i tkanki łącznej
Kłącze perzu przepisy lecznicze
Napar z kłącza perzu
1 łyżkę suszonych i rozdrobnionych kłączy zalać szklanką wrzątku.
Odstawić na 15 minut pod przykryciem, przerzedzić.
Pić 2—3 razy po pół szklanki dziennie.
Kuracja poprawia przemianę materii, oczyszcza, wspomaga odchudzanie, działa przeciw miażdżycy.
Odwar z kłącza perzu
1 łyżkę rozdrobnionych kłączy zalać szklanka letniej wody.
Gotować 5 minut na małym ogniu, przecedzić.
Pić w 2—3 porcjach po jedzeniu
Jako środek łagodnie moczopędny, odtruwający, przeciwgorączkowy.
Odwar wskazany jest jako odżywka i zapobiegawcza herbatka dla dzieci ze skazą białkową, można dodać soku owocowego.
Stałe picie perzu zabezpiecza przed skazą białkową, blednicą, niedokrwistością.
W połączeniu z zielem dziurawca i nawłocią zapobiega nocnemu moczeniu się dzieci – stosować 1 łyżkę mieszanki na szklankę wody.
Dodatek do potraw
Suszone kłącze zmielić w młynku na proszek, przełożyć do szczelnego słoika.
Dosypywać do potraw – wypieku chleba, zup, ziemniaków.
Polecany jest przy niewydolności i chorobach wątroby, otyłości, kamicy moczowej i cukrzycy.
Perz w mieszankach z innymi ziołami
Syrop na wzmocnienie odporności
Wymieszać w równej ilości perz z korzeniem jeżówki purpurowej.
10 łyżek mieszanki zalać w garnku 5 szklankami wody.
Doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu 20 minut.
Przecedzić, dodać tyle miodu ile wywaru.
Wymieszać i ogrzewać na małym ogniu 5 minut.
Gorący syrop przelać do butelek, dodawać do herbaty, herbatek ziołowych lub wody.
Stłuszczenie wątroby
4 łyżki pokrojonej natki pietruszki i 3 łyżki kłącza perzu zalać 4 szklankami wody.
Gotować na małym ogniu 10 minut licząc od zawrzenia.
Po przecedzeniu pić ciepłą herbatkę łykami przez cały dzień.
Zaparcia, słaba przemiana materii
Wymieszać w równej ilości perz z korzeniem mniszka.
3 łyżki mieszanki zalać 4 szklankami wody i zagotować.
Zdjąć z ognia i zaparzać pod przykryciem 15 minut.
Pić zamiast herbaty.
Kamica moczowa
Łyżkę perzy gotować kwadrans w litrze wody.
Dodać trochę korzeni truskawek, agrestu, mniszka, rzepiku.
Podgotować kilka minut.
Popijać małymi porcjami cały dzień.
Mieszanka oczyszczająca, na odchudzanie i poprawę przemiany materii
Wymieszać w równych ilościach:
- kłącze perzu, strąki fasoli, korę kruszyny, korzeń omanu, ziele macierzanki, krwawnika, kwiat kocanki i liść borówki
Łyżkę mieszanki parzyć w szklance wrzątku 15 minut.
Pić po szklance rano przed śniadaniem i wieczorem przed snem.
Herbatka oczyszcza nerki, układ moczowy i krew. Poprawia przemianę materii i jest znakomitym środkiem odchudzającym.