Niepokalanek mnisi [Vitex agnus-castus] zwany pieprzowym albo mnisim pieprzem przez wieki uważano za zioło pomagające zachować czystość i zmniejszyć popęd seksualny – stąd jego nazwa.
Kobiety karmiące stosowały niepokalanek by pobudzić laktację, ale tradycyjnych zastosowań jak dotąd nie zbadano klinicznie.
Potwierdzono za to korzystne działanie w łagodzeniu dolegliwości miesiączkowych, menopauzalnych i hormonalnych. Zbadano również pod kątem nowotworów, i tak niepokalanek działa przeciw rakowi jelita grubego, jajnika, szyjki macicy, prostaty, płuc, żołądka i białaczek. [6]
Niepokalanek mnisi
Jest krzewem z rodziny werbenowatych, pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego i Azji Zachodniej.
W Polsce rośnie dziko, ze względu na efektowny wygląd chętnie uprawiany do celów dekoracyjnych. Jest wrażliwy na mróz, dlatego trzeba go zabezpieczać na zimę. Surowcem leczniczym są liście i nasiona niepokalanka. Zbiera się jesienią i suszy w temperaturze pokojowej bez dostępu słońca.
Ajurweda poleca niepokalanek jako ziele o charakterze wiatropędnym i wspierające system rozrodczy kobiet. Stosuje leczeniu zatruć, swędzenia, pieczenia nadmiernego pragnienia i równoważenia kobiecego układu rozrodczego.
Niepokalanek ma smak ostry, po strawieniu gorzki. Rozgrzewa, równoważy kapha i vata, ale zwiększa gorącą pitta dosha. Ziele niepokalanka zawiera unikalne olejki eteryczne, flawonoidy i szereg związków o leczniczych. Ma działanie:
- Przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, antywirusowe
- Regulujące pracę serca, ciśnienie, gospodarkę hormonalną
- Usuwające „gorące” stany zapalne
- Związki przeciwzapalne m.in glikozyd irydowy mają podobną skuteczność do niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, bez działań niepożądanych. [7]
Niepokalanek mnisi działanie
- Zwiększa aktywność dopaminy, powodując obniżenie uwalniania prolaktyny. Zbyt wysoki poziom prolaktyny skutkuje zaburzeniami miesiączkowania, niedoborem estrogenu u kobiet i testosteronu u mężczyzn. Ale tu istnieje zależność. Niskie dawki (200 mg) zwiększają poziom prolaktyny i progesteronu prawdopodobnie przez hamowanie innych hormonów. Przy wysokich dawkach (500 mg) niepokalanek obniża poziom prolaktyny. [1]
- Stymuluje receptory opioidowe [3] zatem działa skutecznie przeciwbólowo, stymuluje również wydzielanie melatoniny – hormonu snu.
- Skutecznie redukuje objawy napięcia przedmiesiączkowego, takie jak ból i tkliwość piersi, obrzęki, bóle podbrzusza, zaparcia, drażliwość, migreny. [2], reguluje cykl miesiączkowy. Wyciągi z zioła stosuje się w zarówno przy nieregularnych, jak i skąpych lub bolesnych miesiączkach.
- Zioło pomaga także zajść w ciążę, ponieważ progesteron odpowiada za przygotowanie nabłonka macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej.
- W okresie menopauzy można uporać z uderzeniami gorąca, potami, zawrotami głowy, rozdrażnieniem.
- Pomaga przy endometriozie. [4]
- U mężczyzn niepokalanek może być stosowany przy przedwczesnym wytrysku, powiększeniu i raku prostaty. [5]
- Obydwie płcie mogą zaś sięgać po zioło o właściwościach przeciwnowotworowych, przeciwbólowych i odmładzających.
Niepokalanek przepisy lecznicze
Herbatka na wyregulowanie cyklu
Łyżeczkę rozdrobnionych nasion zalać szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem 10 minut. Pije się 1/2 szklanki 2 razy dziennie przez miesiąc, dwa do unormowania cyklu miesiączkowego. Pomaga przy rozdrażnieniu lub apatii.
Herbatka na dolegliwości klimakterium
Wymieszać nasiona niepokalanka i owoce głogu w równych ilościach. Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku, parzyć 15 minut. Pije się 2-3 razy dziennie 1/2 szklanki.
Herbatka na PMS
Wymieszać suszone liście niepokalanka i brzozy w równych ilościach. Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku, parzyć 10 minut. Pije się 3 razy dziennie 1/2 szklanki na kilka dni przed spodziewaną miesiączką.
Winko odmładzające
100 g rozdrobnionych nasion zalać butelką dobrego, czerwonego wina gronowego. Odstawić na miesiąc w ciemne miejsce, czasami wstrząsać. Po przecedzeniu pije się 100 ml raz dziennie przez miesiąc. Winko działa odmładzająco, pomaga w dolegliwościach okresu przekwitania, wzmacnia serce, poprawia krążenie mózgowe i w kończynach.