Magnez – mamy niedobory nawet nie wiedząc. Jak rozpoznać i uzupełnić

Magnez zalicza się do kluczowych pierwiastków odgrywających szczególną rolę. Bierze udział niemal we wszystkich procesach biologicznych, jest niezbędny każdej komórce do zachowania potencjału elektrycznego.

Magnez aktywuje ponad 800 reakcji enzymatycznych biorących udział w procesach życiowych w układach: mięśniowym, nerwowym, hormonalnym, immunologicznym, kostnym, trawiennym, krwionośnym.

Niezbędny do produkcji RNA i DNA. Jest kofaktorem produkcji adenozynotrifosforanu w mitochondriach, głównego źródła energii komórek. ATP musi być związany z magnezem by był aktywny.

Niedobór magnezu często daje symptomy brane za choroby. Z niskim poziomem tego pierwiastka związane jest m.in zmęczenie nadnerczy, objawy depresji, dusznicy bolesnej, astmy, miażdżyca, osteoporoza, przewlekłe stany zapalne.

Magnez działa jako czynnik przeciwstresowy, przeciwzapalny, przeciwtoksyczny, przeciwalergiczny

• Kontroluje wydzielanie histaminy
• Reguluje ciepłotę ciała
• Chroni przed promieniowaniem jonizującym
• Reguluje ciśnienie krwi i rytm serca
• Kontroluje syntezę kwasów tłuszczowych, wydzielanie insuliny
• Chroni zewnętrzną warstwę komórek, nie dopuszczając do wnikania metali ciężkich
• Niezbędny w procesie usuwania toksyn i metali ciężkich
• Odgrywa ważną rolę w produkcji przeciwciał
• Pobudza fagocytozę. W przypadku inwazji drobnoustrojów lub uszkodzenia komórek to makrofagi jako pierwsze docierają na miejsce i niszczą je (fagocytują)
• Reguluje poziom hormonów stresu, funkcjonowanie nadnerczy
• Relaksuje, działa znieczulająco

Niedobór magnezu

W krajach zachodnich niedobory magnezu są zjawiskiem niemal powszechnym.

Ma to związek z wyjałowieniem gleby, stosowaniem nawozów sztucznych, niskim poziomem magnezu w wodzie. Stres i jedzenie przetworzone wypłukują magnez z organizmu lub zmniejszają i tak jego słabe wchłanianie (15-30%). Cukier, węglowodany przetworzone, leki, suplementy, alkohol obniżają jego poziom.

Suplementowana witamina D wiąże magnez i wyciąga go z organizmu gdy jest najbardziej potrzebny! Podobnie syntetyczna witamina C. Ponadto magnez wypłukuje stres. Adrenalina, neoadrenalina i kortyzol powodują nadmierne wydalanie magnezu z moczem.

Przyczyną słabego wchłaniania magnezu mogą być procesy zapalne w jelitach i nierównowaga flory bakteryjnej.

Magnez i wapń

Zbyt duże spożycie wapnia prowadzi do niedoborów magnezu. Mimo, iż oba pierwiastki działają razem, ich wpływ na metabolizm jest odwrotny.

Wynika to głównie z działania gruczołów przytarczycy, które starają się utrzymać we krwi połączony produkt wapnia i magnezu na stałym, zrównoważonym poziomie w stosunku do fosforu. Gdy poziom magnezu spada natychmiast wzrasta poziom wapnia. W ten sposób organizm stara się przywrócić zachwianą równowagę.

Skąd bierze się ta dodatkowa ilość wapnia? Oczywiście z kości i zębów! Po czym  nadmiar wapnia organizm odkłada głównie tam, gdzie występuje chroniczny stan zapalny np. w tętnicach, nerkach. Ponieważ tylko 1% magnezu jest magazynowane we krwi, zatem nie sposób zdiagnozować niedoborów w standardowych badaniach. Można jednak zaobserwować.

Niedobór magnezu początkowo daje niezbyt ostre, aczkolwiek dokuczliwe objawy. Z  czasem może stać się przyczyną lub jednym z powodów chronicznych chorób.  Jak to się dzieje, że jeden składnik mineralny potrafi zaburzyć wiele funkcji organizmu? Odpowiedź jest prosta.

Magnez jest regulatorem, kontrolerem naszego organizmu. Ciało człowieka składa się z komórek, które są stale kontrolowane we wszystkich czynnościach jak metabolizm, synteza białek, podział i rozmnażanie komórki. Są one niezależne, ale regulowane właśnie przez magnez.

Objawy niedoboru magnezu

• Łamliwe paznokcie, wypadanie włosów, próchnica zębów
• Skurcze mięśni, drżenie rąk, drżenie powiek,
• Niepokój, problemy z zasypianiem, koszmary senne,
• Nocne pocenie się
• Drętwienie kończyn, mrówki w nogach, skurcze
• Zawroty głowy, utrata równowagi, przytomności
• Poranne zmęczenie, nawet po wielu godzinach snu
• Mgła, migające punkciki przed oczami
• Szybkie męczenie się, częste bóle głowy, trudności w skoncentrowaniu myśli
• Wrażliwość na zmiany pogody, zimno i wilgoć, wywołujące czasem bóle stawów, zębów, dziąseł
• Kołatanie serca, arytmia, często połączona z przeszywającym bólem w klatce piersiowej
• Stany niepokoju, lęku, płaczliwość, ataki rozpaczy
• Chęć robienia wielu rzeczy na raz, zaczynanie czynności i nie kończenie
• Ostre, skurczowe bóle żołądka, biegunki
• Wrażenie ociężałości
• Spazmoliza, czyli skurcz mięśni przy opukiwaniu młoteczkiem pnia nerwu twarzowego

Około godziny 6 rano kora nadnercza stymuluje wydzielanie hormonów, które pozwalają zachować sprawność cały dzień, aż do wieczornego zmęczenia.

Przy niedoborze magnezu sytuacja jest odwrotna. Wydzielanie odbywa się wieczorem a to powoduje uczucie silnego zmęczenia rano, a pod wieczór zwiększoną aktywność i trudności z zasypianiem.  Sytuacja taka może być objawem zmęczenia nadnerczy .

Kiedy nadnercza nie są już chronione przez wystarczającą ilością magnezu hormony walki lub ucieczki są łatwiej wyzwalane. Gdy gwałtownie wzrastają przyspieszają bicie serca i zwiększają ciśnienie.

Ekstremalnie niski poziom magnezu

• Może powodować nadmierne pragnienie, którego woda nie zaspakaja
• Skrajne napady głodu
• Częste oddawanie moczu
• Trudno gojące się rany, siniaki
• Suchą, swędzącą skóra
• Utratę masy ciała bez przyczyny
• Słaby wzrok, rozmyte widzenie
• Duże zmęczenie lub senność
• Bóle głowy, napięcia szyi, karku
• Mrowienie, drętwienie rąk lub stóp
• Powtarzające się infekcje skóry, dziąseł, pęcherza, drożdżycę pochwy
• Objawy podobne do cukrzycy.

Niedobór magnezu jest jedną z przyczyn cukrzycy. Magnez wzmaga wydzielanie insuliny i pomaga w przenoszeniu glukozy do komórek. Według badań osoby mające wyższy poziom magnezu rzadziej zapadają na cukrzycę typu 2 [1]

Długotrwały niedobór magnezu

Efektem długotrwałego niedoboru magnezu mogą być choroby takie jak

• Osteoporoza i choroby kostno-stawowe,
• Alergie, choroby autoimmunologiczne
• Astma. W wyniku niedoboru magnezu zwiększa się produkcja histaminy i skurcz mięśni gładkich oskrzeli.
• Choroby układu nerwowego, metaboliczne
• Miażdżyca, osłabienie serca
• Choroby układu rozrodczego, niemożność donoszenia ciąży,
• Przewlekłe zmęczenie, anemia,
• Słaba perystaltyka jelit, zaparcia
• Depresja, niski poziom serotoniny
• Nagromadzenie toksyn, magnez jest niezbędny do procesów usuwania toksyn i produkcji kluczowego antyoksydanta – glutationu.
• Obniżona odporność, a nawet kamienie nerkowe.

Najczęstszym powodem powstawania kamieni nerkowych jest kwas szczawiowy, który łączy się z wapniem i tworzy nierozpuszczalne szczawiany. Działanie magnezu na tworzenie się kryształów szczawianu badali francuscy naukowcy. Po dodaniu soli magnezowych szczurom octanowej soli magnezu na 30 min przed podaniem kwasu szczawiowego powstanie kryształków wapnia w ogóle nie zachodziło.  Bez dodatku magnezu kryształki powstawały bardzo łatwo.

W wyniku wielu eksperymentów klinicznych, okazało się że ok 90% pacjentów z chroniczną tendencją do powstawania piasku można wyleczyć zupełnie podając duże dawki magnezu razem z witaminą B6. [2]

Z kolei lecytyna, ważny aminokwas produkowany przez wątrobę m.in do regulowania gospodarki cholesterolowej, nie może być syntezowana bez pirydoksyny, enzymu witaminy B6. Enzym ten działa tylko w obecności magnezu. Aby obniżyć poziom cholesterolu, wystarczy uzupełnić magnez, witaminę B6, cholinę (witamina B4) i inozytol, zwany witaminą B8.

Niedobór nie tylko magnezu, ale jakiegokolwiek pierwiastka może spowodować słabe przyswajanie innych związków.  Zaburza to procesy metaboliczne i w końcu wywołuje łańcuch następujących po sobie zdarzeń w postaci chorób. np. zbyt niski poziom krzemu, obniża wchłanianie aż 70 innych pierwiastków.

Jak uzupełnić magnez?  

Około 40% polskich gleb zawsze wykazywało niską zawartość magnezu, dodatkowo nowoczesne rolnictwo spowodowało ich wyjałowienie nawet z innych pierwiastków stąd rośliny i zboża nie są bogate w ten pierwiastek.

Niemniej jednak można zjeść tony magnezu, lecz gdy organizm nie jest zdolny do przyswojenia i zużycia to nic nie da. O tym czy jest wystarczający poziom tego pierwiastka decyduje zdolność przyswajania. A zależy ona od funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego – tarczycy, przysadki, przytarczyc.

Zwykle myślimy, że jeśli występuje brak lub niedobór jakiegoś składnika, wystarczy po prostu dostarczać go więcej z pożywieniem lub suplementować. Niestety nie zawsze to wystarcza. Niedobory żywieniowe zależą od zdolności przyswajania. Niemniej jednak zasadniczych składników odżywczych nie powinno w diecie zabraknąć.

Najwięcej magnezu zawierają orzeszki bukowe zwane bukwami, awokado, sezam, kakao. Sporo znajduje się w nasionach maku, lnu, słonecznika, dyni, kaszy gryczanej, nieoczyszczonym ryżu, orzechach, zieleninach i twardej studziennej wodzie.

Doustna suplementacja jest mało efektywna ze względu na bardzo słabe wchłanianie i niską tolerancję jelit. Przy długotrwałym suplementowaniu tworzą się uszkodzenia błon śluzowych ścianek jelit i organów wewnętrznych.
Najlepiej magnez wchłania się przez skórę. Uzupełnianie w kąpielach, olejkach omija wątrobę, nie naraża na ryzyko przedawkowania, uszkodzeń błon śluzowych, nerek i układu nerwowego.  Jak to zrobić – TUTAJ

Referencje:
Dean C. The Magnesium Miracle. New York Ballantine Books
Hartwig A. Role of magnesium in genomic stability
J. Aleksandrowicz, I. Gumowska Kuchnia i Medycyna