Uspokój system nerwowy – symptomy i naturalne środki zaradcze

Układ nerwowy jest najbardziej złożonym systemem zarządzającym ludzkim organizmem. Nadmiernie pobudzony zaburza kluczowe procesy, pracę głównych organów i systemów.

Ulega zakłóceniu metabolizm komórkowy, gospodarka hormonalna, trawienie, przyswajanie i odprowadzanie toksyn. Spada odporność, spowalniają procesy naprawcze, organizm się nie regeneruje, innymi słowy pojawia się ogólnoustrojowy problem.

System nerwowy

To rozbudowana jak pajęczyna sieć komórek zwanych neuronami, które przekazują sygnały do ​​wszystkich części ciała. Generalnie regulują interakcję między światem zewnętrznym a wewnętrznym systemem. Koordynują życiowe procesy, współpracę bilionów komórek i sterują wszystkim aktywnościami. Praca układów i organów jest elektrycznie zasilana z układu nerwowego a sterowana przez chemiczne neuroprzekaźniki.

Ośrodkowy układ nerwowy to mózg i rdzeń kręgowy. Obwodowy (autonomiczny i somatyczny) oplata ciało jak pajęczyna, przekazuje sygnały przez nerwy w postaci impulsów elektrycznych.

Układ somatyczny odpowiada za odczuwanie bodźców zewnętrznych i wykonywanie świadomych ruchów zależnych od woli. Autonomiczny [wegetatywny] kieruje bezwolnymi reakcjami typu praca jelit, wydzielanie enzymów, oddech, praca serca itd.

Autonomiczny układ nerwowy

Dzieli się na układ współczulny (sympatyczny) i przywspółczulny. Autonomiczny układ nerwowy odpowiada za nasze reakcje na środowisko. A reagujemy na dwa sposoby

• Albo ciało-umysł dostrzega zagrożenie i inicjuje reakcję walki/ucieczki/zamrożenia
• Bądź odczuwa bezpieczeństwo i utrzymuje równowagę homeostatyczną, gdzie możliwy jest odpoczynek, naprawa i regeneracja

Układ współczulny przejmuje dowodzenie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia. Niezależnie czy niebezpieczeństwo jest realne np. przy spotkaniu na szlaku niedźwiedzia, czy wyimaginowane organizm reaguje tak samo. Wyrzuca do krwi hormony stresu, przyspiesza akcję serca, zwiększa ciśnienie tętnicze. Tętniczki w jelicie cienkim kurczą się, krew z jamy brzusznej odpływa do mięśni kończyn.

W stanie postrzegania zagrożenia dominuje układ limbiczny – ośrodek strachu. Wydzielany przez nadnercza kortyzol przełącza pamięć na tryb roboczy. Zamiast logicznego myślenia i skutecznej komunikacji nasze relacje i zachowania społeczne ograniczają się do strategii przetrwania. Będziemy reagować agresją, wycofaniem lub unikaniem.

Ma to również aspekty fizyczne. Hormony stresu, zwłaszcza kortyzol rozkładają metabolizm, degenerują mózg, zaburzają gospodarkę glukozy i insuliny, tłumią odporność, gaszą ogień trawienny, wypłukują życiodajne pierwiastki potas, magnez, krzem. Na ten stan nasze komórki reagują podobnie jak my sami: skurczeniem w sobie i napięciem. Zaburzona zostaje gospodarka wodna, produkcja energii, na procesy spalania brakuje tlenu.

Organizm traci równowagę, a w tym stanie niemożliwe są jakiekolwiek procesy naprawcze. Trudno o uleczenie, kontrolowanie masy ciała, poprawa trawienia, przyswajania, oczyszczania, wyregulowanie hormonów, wyrównanie flory bakteryjnej, pozbycie się pasożytów, grzybów. Niezależnie od zastosowanej diety, ziół, suplementów i medykamentów nic przyniesie stałej poprawy.

Układ przywspółczulny wywołuje odwrotne reakcje – spowalnia oddech, obniża ciśnienie, wspomaga procesy trawienne i regeneracyjne. Problem jest taki, że wielu z nas nawet nie zdaje sobie sprawy, że funkcjonuje w trybie ciągłym z aktywnym układem współczulnym. Można to zaobserwować i odpowiednio, naturalnie reagować. Najprościej wyjaśnia to ajurweda.

Vata dosha a układ nerwowy

Według ajurwedy, główną energią kontrolującą układ nerwowy jest vata. Nie znaczy to, że pozostałe dwie nie wchodzą w interakcje. Np. podczas posiłku vata odpowiada za przemieszczanie się pokarmu, kapha smaruje a pita wspomaga trawienie.

Vata jest połączeniem żywiołów przestrzeni i powietrza. Ma naturę i podobne cechy: jest lekka, delikatna, chłodna, sucha, niestała i ostra jak wiatr.  Jako jedyna z trzech jest energią ruchu, wszystkie funkcje, gdzie jest ruch, są przez nią sterowane.

Vata zarządza życiem biologicznym, jest siłą napędową aktywności fizycznych i mentalnych począwszy od pojedynczej komórki. Odpowiada za komunikację systemu nerwowego i umysłu. W każdej terapii vata odgrywa ważną rolę, gdyż dzięki niej organizm jest w stanie osuszać rany, wyrzucać substancje toksyczne, dostarczać tkankom pożywienia i niezbędnych bodźców.

W naszym zagonionym, technologicznym świecie delikatna vata jest najbardziej podatna na „awarię”.

Nierównowaga vata

Płaszczyzna mentalna, emocjonalna i fizyczna  zawiera w sobie wszystkie cechy vata.  Brak równowagi sprawia, że ​​są stają się one zbyt dominujące. Tak więc zbyt wiele suchych, chłodnych, lekkich, szorstkich, ruchliwych, subtelnych i przewiewnych cech może wywołać objawy nierównowagi vata, a co za tym idzie systemu nerwowego. Należą do nich:

• Lęk, niepokój, niecierpliwość, nerwowość, pobudzenie
• Rozproszenie, niekontrolowane rozprzestrzeniania się myśli, brak jasności umysłu,
• Nadmierna ruchliwość lub mowa, potok słów
• Mimowolne zaciskanie pięści
• Pragnienie ucieczki, trudności w skupieniu 
• Nieuzasadnione obawy 
• Bezsenność, zaburzenia snu
• Utrata radości życia i energii witalnej

Łagodne lub poważne zaburzenia równowagi vata mogą powodować fizyczne skutki:

• Wrażliwość na zimno, uczucie chłodu, zimne ręce, stopy
• Osłabienie mięśni
• Sztywność i bóle stawów 
• Odwodnienie
• Sucha, szorstka, czasem łuszcząca się skóra  
• Drżenie, gęsia skórka
• Bóle ciała, skóry, głowy
• Cierpki smak w ustach
• Wzdęcia, gazy, twardy stolec, kolki, zaparcia
• Zaburzenia metaboliczne, hormonalne
• Przewlekłe zmęczenie, osłabienie
• Fobie

Brak równowagi vata wpływa na układ nerwowy, metabolizm oraz działanie pitta i kapha.

Wyciszanie systemu nerwowego

Ajurweda nie zajmuje się oddzielnie każdym układem, narządem, symptomem.  Poprzez doprowadzenie do równowagi dosha wpływa na całość. Podstawowa zasada to podobne wzmacnia podobne a przeciwstawne osłabia.

Jakiekolwiek cechy, które wnosimy do naszego życia, zwiększają doshę, która je posiada. W przypadku vata to:  suchość, lekkość, chłód, subtelność, mobilność, szorstkość. Kontynuując narażanie się na nie będzie wzrastać vata. Wpłynie to na umysł, ciało i emocje.

Każdą dysharmonię regulujemy się działaniami o przeciwstawnych cechach. Przy jej nadmiarze to jest ciepło, ciężkość (odżywianie), wilgotność i stabilność. Na przykład wiele schorzeń o podłożu reumatycznym ma źródło w nadczynności vaty, dlatego łagodzą je zabiegi ciepłą wodą, zioła i żywność o cechach rozgrzewających.

• Suche i zimne warunki zewnętrzne, pogodowe zwiększają vata
• Ostre, gorzkie, suche i zimne jedzenie pogarsza nierównowagę
• Suche emocje (nieprzebaczenie, tłumiony gniew, żal, ukryty jad, brak miłości) oraz zimne zachowania podnoszą vata.

Równowaga vata dosha

Vata potrzebuje równowagi między stabilnością i ruchem.  Jedną z głównych oznak braku równowagi vata a zarazem układu nerwowego jest niepokój, który znacznie hamuje naszą uwagę i kreatywność. Nierozwiązany lęk może przekształcić się w chroniczny, wyniszczający stres.

Gdy zauważysz zbytni niepokój, lub którykolwiek z powyższych objawów możesz dostosować odżywianie i tryb życia by wyrównać vata, a tym samym zrównoważyć system nerwowy.

• Unikaj mrożonych, chłodzących i suchych pokarmów. Jedz rozgrzewające, tłuściejsze (z umiarem) domowe posiłki.
• Przewaga potraw o naturalnym słodkim, słonym i kwaśnym. Unikaj fast foodów, nadmiaru rafinowanej soli i przetworzonych cukrów.
• Ustal dzienną rutynę, bez nadmiaru dziennych czynności, zabiegania. Pory snu, wypoczynku, posiłków, aktywności fizycznej powinny być mniej więcej takie same.
• Zachowaj ciepło, spokój i zrelaksowanie. Kojąca muzyka, ciepłe kąpiele, sauna parowa, masaże ciepłymi olejami itp.
• Unikaj sportów wysiłkowych, wskazane są ćwiczenia w wolnym, stałym tempie, np. joga. ciężarki, pływanie. Ćwiczenia cardio, bieganie zwiększają uczucie „wietrzności” spowodowane brakiem tchu.
• Staraj się pozostać w miejscu umysłem, medytuj.  Nie biegaj w kółko by wypełnić swój czas.
• Gdy zauważasz, że tempo życia rośnie staraj się poruszać wolniej, ograniczając do minimum załatwianie spraw i odbiór informacji medialnych. Jedz posiłki z większym skupieniem.
• Zwiększ nawodnienie, oprócz zup, bulionów pij więcej wody między posiłkami. Czysta woda nawadnia i dostarcza tlenu komórkom. Przy nierównowadze vata powinna być ciepła.
• Uziemiaj się regularnie. Poprzez kontakt bosych stóp z ziemią przejmujemy elektrony równoważąc elektryczne ładunki..
• Zioła

Oddech a system nerwowy

Umysł jedzie na oddechu jak na koniu powiadają mistrzowie ZEN. Ćwiczenia oddechowe to najprostszy sposób na uspokojenie umysłu, wyciszenie emocji, unormowanie rytmu serca i odprężenie ciała,

Oddech 2 -1 [wydech trwający dwa razy dłużej niż wdech] jest niedocenianą, lecz prostą praktyką przynoszącą natychmiastowe rezultaty. Badania pokazują, że podczas wdechu tętno wzrasta, spada w czasie wydechu. Wskazuje to na spadek poziomu pobudzenia współczulnego układu nerwowego.

Wraz z równomiernym świadomym oddychaniem przeponowym, naprzemiennym przez nos i usta oddech 2 – 1 pomaga regulować ruch płuc,  wycisza system nerwowy i pole energetyczne. Wpływa bezpośrednio ciało, umysł i emocje. Ułatwia relaks i pomaga osiągnąć spokój.

Technika oddechu 2 – 1

Wybieramy wygodną pozycję na krześle lub podłodze. Kręgosłup wyprostowany, oddychamy płynnie przez nos z przeponą.  Uwalniamy napięcie z mięśni i dostosowujemy wdech i wydech tak by miały ten sam czas trwania. Równomierne oddychanie tworzy wzorzec regularności w funkcjonowaniu autonomicznego systemu nerwowego poprzez łagodne pobudzenie układu współczulnego.

Liczymy czas trwania wdechu i wydechu. Licząc do 6, 8 itd.

Teraz, nie zmieniając czasu trwania całego cyklu oddechowego, spowalniamy wydech i delikatnie przyspieszamy wdech, aby osiągnąć stosunek 2 do 1. W przypadku oddechu trwającego 6 zliczeń, dostosowujemy wydech do 4, wdech do 2.

Wzorzec oddychania 2 do 1 jest podstawą zaawansowanych technik pranajamy, których jogini używają dla zwiększenia energii witalnej. Dla ustabilizowania układu nerwowego wystarczy kilka, kilkanaście oddechów.

B. della Porta
autorka książki Sekrety Zdrowia