Porady na upały i zioła, które utrzymają ciało i umysł w równowadze

Gdy upały dają się we znaki warto sięgnąć po sposoby i zioła, które od wewnątrz ochłodzą tkanki, pomogą ciało i umysł zachować w równowadze.

Wraz z gwałtownym wzrostem temperatur najwięcej energii zabiera utrzymanie bilansu cieplnego. Latem słońce odparowuje z ziemi wilgoć, gorące, suche powietrze odbiera siły, obniża sprawność fizyczną i umysłową.

Wieki temu najgorętsze dni roku nazywano pieskim okresem, ale nie z powodu chęci leniwego polegiwania.  Miało to związek z astrologią, gwiazdą Syriusz i porą gdy Słońce znajduje się w gwiazdozbiorze Psa.

Kanikuła i Psia Gwiazda

Termin kanikuła czyli najgorętsze, upalne dni lata, pochodzi od łacińskiego canicula (piesek). Hellenistyczna astrologia łączyła je z Syriuszem, zwanym Psią Gwiazdą oraz ekstremalnymi upałami, suszą, nagłymi burzami, letargiem, obłędem, gorączką .. i pechem.

Egipcjanom powrót Syriusza na nocne niebo zwiastował choroby i powodzie na Nilu. Grekom i Rzymianom zapowiadał zgubne dni dla ludzkości: gorączkę, obłęd, katastrofy, wojny.

Priam ujrzał go pierwszy, swymi starymi oczami.
Pojedynczy punkt światła nad zakurzoną równiną Troi….
Syriusz pojawia się późno, na ciemnym, przezroczystym niebie.
W letnie noce gwiazda gwiazd, Pies Oriona,
jak ją nazywają, najjaśniejsza ze wszystkich,
ale to zły znak, przynoszący upały
i gorączkę cierpiącej ludzkości
Homer, Iliada

Pojawienie się Syriusza na letnim niebie, który zdawał się wschodzić tuż przed Słońcem, Grekom wróżyło gorączkę, cierpienia i wojny.

Letnie upały destabilizują bowiem organizm, powodują wzrost żywiołu ognia w ciele.
Nadmiar gorąca w tkankach może obejmować zaczerwienienia, ból, pieczenie, obrzęki. Objawy dyskomfortu najbardziej odczuwamy w oczach, żołądku i układzie pokarmowym, stawach. Psychicznie wzrost pitta podgrzewa emocje, powoduje niecierpliwość, zamartwianie, gonitwę myśli, rozdrażnienie, agresję, gniew, czasem szaleńcze zachowania.

Polski lekarz Sebastian Petrycy w XVI wieku pisał, że podczas kanikuły można się spodziewać obłędu ludzi. Stąd obawa przed szaleństwem imperatorów i wojnami.

Sposoby ajurwedy na upały

Bardzo ważne dla wewnętrznej homeostazy jest utrzymanie ciała w chłodzie. Narażenie na bezpośrednie działanie promieni słonecznych powoduje wewnętrzne przegrzanie, podrażnienia skóry, odwodnienie, zaburzenia elektrolitów, udary cieplne.

Według Ajurwedy pitta dosha odpowiada za przemiany metaboliczne i termoregulację. Wrastając zakłóca normalną pracę układu trawiennego, metabolizmu komórkowego, skutkując brakiem równowagi chemicznej.

W ekstremalne upały głównym zadaniem jest utrzymanie pitta w ryzach. Przebywanie w chłodzie, zmniejszenie wysiłku fizycznego, umysłowego i uziemienie energii. Ogólnie lato jest porą niskiej energii, wskazane są krótkie popołudniowe drzemki i chodzenie boso po trawie, brodzenie w strumykach.

By stworzyć równowagę nadaktywna pitta osłabia wewnętrzny ogień trawienny agni. Spowalnia to metabolizm i procesy regeneracyjne. Przez selektywne chłodzenie ciała, odpowiednie odżywianie i zioła można utrzymać ją w ryzach.

Dieta i zioła na upały

W gorące dni źródło naszego wewnętrznego ognia rozprasza się, by zapewnić chłód. Spada apetyt, naturalnie sięgamy po mniejsze porcje lekkich, chłodniejszych pokarmów. Pittę równoważy smak słodki, gorzki i cierpki. Lepiej unikać pikantnych i gorących potraw.

Wskazane są ogórki, cukinie, dynie, szparagi, oliwa z oliwek, mleko, masło, twarożki, jogurty, soczyste owoce, letnie zupy – chłodniki. Niekorzystne jest czerwone mięso, ryby, wędliny, długo dojrzewające sery, alkohole. Do pokarmów zwiększających pitta należą: buraki, marchew, bakłażany, cebule, ostra papryka, owoce cytrusowe, kukurydza, żyto, proso, kasza gryczana, octy, ketchup i ostre przyprawy: pieprz, chili, goździki.

Lodowate napoje ochładzają na krótko. Organizm musi je podgrzać, na co zużywa energię i podnosi temperaturę ciała. Zwiększa się wydzielanie potu  i pragnienie powraca. Ten cykl można przerwać pijąc lekko ciepłe napoje z ziołami, które pomogą utrzymać niską temperaturę ciała. Lody również ochładzają na krótko, dodatkowo obciążają układ trawienny.

Zioła chłodzące na lato

Istnieje różnica między tym, co jest chłodne dla kubków smaków, a czymś co faktycznie ochładza organizm. To ostatnie odnosi się energetycznego efektu, gdy już pokarm znajdzie się w żołądku. W ajurwedzie to działanie znane jest jako „virya”. Dlatego większość z nas, daje się zwieść sposobom, które stosujemy by osiągnąć  efektu ochłodzenia.

Do przypraw i ziół skutkującym długotrwałym efektem chłodzącym należą:

• Koper włoski, kolendra, kardamon, szafran
• Mięta, melisa, koperek ogrodowy, mięta, kocimiętka
• Święta bazylia, werbena, lawenda, gwiazdnica
• Kwiat dzikiej róży, czarny bez, rumianek,
• Rukiew wodna, kwiat chryzantemy
• Hibiskus, gorzknik kanadyjski,

Napój odświeżający

Pół łyżeczki kopru włoskiego w całości i ziarenko kardamonu zalewamy litrem wrzątku. Gotujemy 3 minuty. Zdejmujemy z ognia. Po przestudzeniu dorzucamy kilka płatków hibiskusa, dzikiej róży, świeżej mięty, melisy lub dowolnych ziół chłodzących. Do smaku można dodać sok wyciśnięty z pomarańczy lub jagody. Im dłużej napój będzie się przegryzać, tym będzie bardziej aromatyczny.

Pijemy w temperaturze pokojowej. Napój równoważy pitta.  Ochładza ciało, orzeźwia umysł, odświeża.

Dla oczu

By usunąć dyskomfort oczu,  zmęczenie, pieczenie, ból, zamglenie ajurweda radzi: Napełnić usta zimną wodą, położyć na powieki plasterki zimnego ogórka i odpocząć kilka minut. Po zakończeniu wodę należy wypluć.