Czosnaczek pospolity – mała, dzika roślinka o ogromnej mocy

Czosnaczek pospolity [Alliaria petiolata] pojawia się, jak tylko stopnieją śniegi.

Występuje praktycznie wszędzie. Rośnie wzdłuż dróg, płotów, w leśnych prześwitach, na obrzeżach lasów, rumowiskach i terenach ruderalnych. W ogrodach zwalczany jako uciążliwy chwast.

Osiąga wysokość od 20 do 90 cm. Liście sercowate, na krawędziach mniej lub bardziej ząbkowane. Niektóre podobne do pokrzywy lub kurdybanku .Czasem wyrastają prosto z ziemi, zależy od gatunku, a jest ich ponad 3 tysiące.

Wczesną wiosną na szczytach pojawiają się białe kwiaty ułożone w grona. Czosnaczek kwitnie do lipca. Ziele zawsze rozpoznamy po zapachu. Roztarte w dłoniach liście wydzielają zapach czosnku, od którego wywodzi się nazwa łacińska Alliaria. Korzenie są bardziej ostrzejsze, w smaku chrzanowe.

Czosnaczek pospolity

Jest jedną z wcześniejszych wiosennych dzikich jadalnych zielenin. W smaku przypomina rukolę, trochę pieczony czosnek. Wiosennym sałatkom nadaje świeżości i ostrzejszego smaku. Po ugotowaniu staje się trochę mdły.

W średniowieczu czosnaczek wykorzystywano do aromatyzowania potraw. Pieprzne, pikantne, przypominające smak czosnku różne części rośliny były zamiennikiem pieprzu.

Ze zmiażdżonych nasion o silniejszym aromacie z dodatkiem octu i soli robiono musztardę. Z korzeni wyrabiano przyprawę jak chrzan. Na bazie wina lub octu wyrabiano antyseptyczne mikstury, z dodatkiem tłuszczów maści.

Dowody archeologiczne świadczą, że nasiona, ziele i korzenie wykorzystywano dużo wcześniej. Na duńskim i niemieckim wybrzeżu znaleziono naczynia kuchenne sprzed 5 tysięcy lat ze śladami czosnaczka.

Czosnaczek zdrowotne właściwości

Niepozorna roślinka wiosną zregeneruje organizm, dostarczy cennych enzymów i składników odżywczych. Podobnie jak inne chwasty, czosnaczek jest bogatszy w składniki odżywcze, niż rośliny uprawne z wyjałowionych gleb. Dzikie zioła nie wymagają doglądania, pielęgnacji a bujnie się rozrastają. Jedząc je czerpiemy ich moc i energię.

Profil energetyczny
Smak: pikantny, gorzki, cierpki
Energetyka: rozgrzewa, osusza,
Tkanki: płuca, klatka piersiowa, nerki, głowa, układ krążenia
Działanie: odtruwa, stymuluje ruch, krążenie i energię qi, pobudza, rozprasza śluz, patologiczne zimno

W tradycyjnym zielarstwie stosowano w leczeniu kaszlu, przeziębień, zatkanych zatok, owrzodzeń, kolek, skurczów, kamieni nerkowych, jako środek napotny. Świeże liście wcierano w stopy by złagodzić skurcze.

Czosnaczek wprawia w ruch zastój energetyczny, krążeniowy i metaboliczny. Wzmacnia ogień trawienny, wspomaga płuca, oczyszcza krew i drogi oddechowe, zmniejsza przekrwienie błon śluzowych zatok.

Odtruwa i oczyszcza z toksyn. Wzmacnia odporność, serce i układ krwionośny. Oczyszcza i rozrzedza krew, przyspiesza gojenie ran. Pomaga przy nadczynności tarczycy, zapobiega nowotworom, przyspiesza gojenie ran.

W medycynie współczesnej

Czosnaczek jest jedną z najbardziej odżywczych zielonych roślin liściastych.

Bogaty w żelazo, fosfor, wapń, cynk i ogromne ilości witaminy A, E i C (190 mg na 100 g surowca). Zawiera naturalny antybiotyk allicynę, związki siarkowe, garbniki, saponiny, fitocydy, glikozydy i olejki eteryczne m.in musztardowy.

Działanie bakteriobójcze, antyseptyczne, przeciwpasożytnicze, rozkurczowe, moczopędne, wiatropędne, wykrztuśne, uspokajające. Spożywany na surowo uzupełnia składniki odżywcze, poprawia odporność, pomaga w nieżytach dróg oddechowych. Liście i łodygi przed kwitnieniem działają silnie przeciwastmatyczne.

Związki, które chronią roślinę przed szkodnikami czynią z niej skuteczny środek antyseptyczny i odrobaczający. Duża ilość minerałów sprawia, że ​​działa również przeciwszkorbutowo.

• Wewnętrznie wywary z listków, kwiatów i ziela stosuje się przy infekcjach, biegunkach, niestrawności, pasożytach, zaburzeniach przemiany materii i kuracjach odchudzających.
• Zewnętrznie na okłady w chorobach skóry, trudno gojących się ranach, owrzodzeniach jamy ustnej, hemoroidach.
• Kąpiele czosnaczkiem pomagają w leczeniu grzybicy i zmian skórnych, grzybicy.
• Nalewki, alkoholowe wyciągi łagodzą bóle stawów, stosuje się w reumatyzmie, dnie moczanowej.
• Płukanki wywarem w  w zapaleniu dziąseł, gardła, jamy ustnej

Napar z czosnaczku

Łyżkę świeżych posiekanych liści zalewa się szklanką wrzątku lub gorącego mleka. Zaparza 10-15 minut pod przykryciem. Działa przeciwzapalnie, uspokajająco, łagodzi duszności, otwiera drogi oddechowe i ułatwia oddychanie.

Okłady

Rozdrobnione, ususzone korzenie stosuje się do okładów na klatkę piersiową przy infekcjach dróg oddechowych. Łagodzą ból, rozgrzeszają oskrzela,  rozpraszają zatory, otwierają klatkę piersiową i ułatwiają oddychanie. Skutecznie działają przy ciężkich infekcjach i astmie.

Czosnaczek w kuchni

Najsmaczniejsze i najbardziej wartościowe są szczyty młodych roślin z 2-3 górnymi rzędami listków. Smak lekko gorzki, pikantny, pieprzowy, czym starsze listki tym bardziej gorzknieją. Po przekwitnięciu kwiatów roślina traci gorycz, a wraz z nią lecznicze związki.

Młode listki są znakomitym dodatkiem do sałatek, past, twarogów, koktajlów, masła ziołowego, kanapek, jajek. Posiekanymi doprawia się sosy, ziemniaki, zupy, jajecznicę, dania z warzyw. Przyprawiamy już na talerzu, pod wpływem temperatury traci osobliwy aromat.

Masło ziołowe z czosnaczkiem
100 g masła wiejskiego • 10-15 młodych listków czosnaczka • szczypta soli kamiennej. Listki myjemy, osuszamy i drobno siekamy. Ucieramy z miękkim masłem i solą. 

Masełko ma lekko czosnkowy, delikatny, świeży aromat. Nie pozostawia czosnkowego oddechu.

Wyśmienity sos do sałatek

• 2 szklanki liści mogą być z kwiatami • szklanka oliwy z oliwek • 2 łyżki soku świeżo wyciśniętego z cytryny • łyżeczka soli kamiennej •3-4 łyżki parmezanu lub twardego sera • opcjonalnie ząbek czosnku

Składniki blendujemy z połową szklanki oliwy na gładką masę. Dodajemy pozostałą oliwę i dokładnie mieszamy. Przekładamy do czystego słoiczka. Zalewamy wierzch 3 łyżkami oliwy, by dłużej zachować świeżość. Przechowujemy w lodówce. Przed podaniem ogrzewamy do temperatury pokojowej. Dodając do składników mielone orzechów otrzymamy smarowidło do chleba.

Pesto z czosnaczka
Robimy tak samo jak z czosnku niedźwiedziego. Przepis Tutaj

Wiosenna sałatka
Młode listki czosnaczku, kurdybanku i pokrzywy  myjemy, osuszamy, siekamy na drobno. Można dodać małą cebulkę. Skrapiamy 1-2 łyżkami soku z cytryny. Doprawiamy oliwą lub sosem z czosnaczka.  Czosnaczek dobrze komponuje się z łagodniejszymi ziołami jak gwiazdnica.