Dzięgiel leśny – tonik trawienny, krążeniowy, energetyczny

Dzięgiel leśny [Angelica sylvestris] jest od wieków ceniony w tradycyjnym zielarstwie. To najważniejsza roślina lecznicza w kulturze Lapończyków, właściwie Saamów. Znany w Skandynawii od co najmniej XII wieku, stosowany jako warzywo i szamańskie lekarstwo.

Z pustych łodyg dzięgla  robiono fátnu – instrumenty przypominające flet, wydające delikatne, melancholijne tony. Używano je razem z bębnami w magicznych rytuałach.

Dzięgiel uważano za roślinę magiczną, chroniącą przed klątwami, urokami, nieszczęściami. Sadzono wokół domów jako barierę przeciw ciemnym siłom, wysuszony korzeń  palono wysuszony korzeń jako kadzidło, by wywołać wizje. Pito sok wyciśniętego ze świeżych łodyg, aby pocieszyć i naprawić złamane serce.

Dzięgiel leśny

Dzięgiel leśny to majestatyczna dwuletnia bylina z rodziny selerowatych dorastająca do wysokości 2 m. W Polsce pospolita na całym niżu i w niższych partiach górskich.

Dziko rośnie w wilgotnych lasach liściastych, trawiastych miejscach nad brzegami rzek i zbiorników wodnych. Puste, prosto wzniesione, słabo rozgałęzione łodygi są często fioletowe. Kłącze białawe, o gorzkim smaku i zapachu marchwi. Zebrane w baldachy kwiaty są białe lub różowe. Pręciki stosunkowo długie, szyjka słupka wygięta. Owoce owalne, spłaszczone rozłupki, mają trzy cienkie żebra i dwa brzeżne skrzydełka.

Dzięgiel leśny kwitnie od lipca do września. Surowcem  zielarskim jest ziele, nasiona i korzeń, pozyskiwany od momentu, gdy liście zaczynają żółknąć.

W tradycyjnym zielarstwie

„Sok z korzenia warzonego w winie lub miodzie jady i trucizny z ciała wywodzi”. Dzięgiel tradycyjnie stosowano jako tonik trawienny, na dolegliwości żołądka, niestrawność, gazy, wzdęcia, kolki. Choroby płuc, astmę, kaszel, zapaleniu oskrzeli. w celu udrożnienia dróg oddechowych. Gorączkę (w tym tyfus),  w stanach osłabienia, bezsenności, wyczerpania nerwowego i jako środek łagodzący przekrwienie macicy.

Profil energetyczny
Smak: aromatyczny, oleisty, posmak ostry, gorzki, słodki,
Energetyka: rozgrzewa, osusza , jednocześnie nawilża, natłuszcza
Tkanki: serca, płuca, żołądek, śledziona, nerki, wątroba, macica
Działanie: rozprasza zimno, wilgoć, otwiera kanały, zmniejsza przekrwienie, przenosi krążenie do zewnętrznych tkanek, wyrzuca na zewnątrz wilgoć, ropę, toksyny, wirusy, bakterie.

Dzięgiel aktywnie wspomaga ruch płynów ustrojowych: krwi, wody, limfy, śluzów, stymuluje powolne i zimne trawienie. Normalizuje funkcje systemów regulacyjnych, poprawia prace układu sercowo-naczyniowego i wspiera odporność.

Dzięgiel jest specyficzny dla hipochlorhydrii, czyli niedoborze kwasu solnego w żołądku. Gorzki i słodki smak  stymuluje apetyt i pomaga wytwarzać żółć niezbędną do trawienia. Brak apetytu może wynikać nie tylko z dolegliwości trawiennych, ale i ospałości ducha, niskiego poziomu witalności.

Dzięgiel pomoże usunąć toksyny z jelit i wspomoże metabolizm tłuszczów. Jako środek wykrztuśny przydatny w nadmiarze flegmy, kiedy dolegliwości pogarszają się na skutek przeziębienia lub kaszel przechodzi w przewlekły, o niskim nasileniu, prowadzący do wyczerpania.

Oddziałuje na układ limfatyczny, usuwa zatory i stany zapalne. Pomaga przy bólach i podrażnieniach gardła, zapaleniu stawów i dnie moczanowej. Działanie napotne otwiera pory skóry i poprawia krążenie obwodowe.

Wzorce nierównowagi

Dzięgiel jest odpowiedni dla konstytucji vata: osób bladych, szczupłych, nerwowych, z suchą skórą i kapha: o ciężkiej, krępej budowie i ze stagnacją płynów. Należy zwrócić uwagę na dodatkowe objawy: powolne i zimne trawienie, słabe krążenie, ogólnie zimne warunki.

Rozgrzewający, aromatyczny smak pobudza krążenie, rozgrzewa organizm od środka, wspomaga  pracę serca, żołądka i jelit. Podnosi na duchu, poprawia nastrój i przynosi jasność umysłu. Ma mniej olejków lotnych niż arcydzięgiel litwor, jest łagodniejszy, bardziej odpowiedni dla dzieci i osób starszych.

Zapach zmiażdżonych liści łagodzi nudności, koi i relaksuje. Generalnie dzięgiel uspokaja zarówno układ  nerwowy współczulny, jak i przywspółczulny, wprowadza między nimi równowagę. Zmniejsza niepokój, pomaga odbudowywać osłonki mielinowe. Jako tonik mózgowy, poprawia jasność i pobudza wyobraźnię. Może być pomocny  w niektórych formach depresji i dla osób zmagających się z alkoholizmem.

U kobiet sprawdzi się przy zimnym  zastoju w obszarze miednicy, bolesnych skurczach i opóźnionych miesiączkach, złagodzi ból i wyreguluje cykle.

Na głębokim poziomie dzięgiel łączy nas z naszą duchową naturą, pogłębia z wyobraźnie, ożywia centra energetyczne. Tradycyjnie używano po traumatycznych,  szokujących przeżyciach „by pomóc duchowi powrócić do ciała”.  Culpeper zalecał zbieranie ziela, gdy słońce znajduje się w znaku Lwa.

W medycynie współczesnej

Dzięgiel zawiera olejki eteryczne, flawonoidy, kumaryny, kwasy, kwas kofeinowy, kwasy tłuszczowe, cukry, żywice, sterole, garbniki, witaminę C.

Działanie: przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, antyseptyczne, przeciwbólowe, przeciwwymiotne, rozkurczowe, ściągające, moczopędne, wiatropędne, napotne, wykrztuśne,  przeciwlękowe.

Stymuluje wydzielanie śliny, soków trawiennych, moczu i potu. Pobudza krążenie, trawienie, macicę wywołując  miesiączkę.  Przeciwskazania: ciąża,  zaburzenia krzepnięcia, obfite miesiączki, refluks, wrzody żołądka i nadciśnienie. Duże dawki wpływają na ciśnienie krwi, mogą nadmiernie pobudzać układ nerwowy. Należy stosować ostrożnie u osób z cukrzycą, może podnosić poziom cukru we krwi i przez stymulowanie kory nadnerczy zwiększyć wydzielanie moczu.

Przepisy z dzięgla

Gotowanie korzenia wyciąga aromatyczną goryczkę, wydobywa działanie znieczulające i ściągające dla wyściółki żołądka. Nalewki alkoholowe  – relaksujące i przeciwskurczowe.

Herbatka z dzięgla
Łyżkę rozdrobnionego suchego korzenia zalewamy szklanką wrzątku. Parzymy pod przykryciem 15 minut. Pije się 2–4 razy dziennie po pół szklanki dla poprawy trawienia, wyeliminowania toksyn i wzdęć. Herbatka wycisza nerwy, usuwa znużenie, zmęczenie, przywraca równowagę i wzmacnia organizm.

Syrop
Pokrojone na małe kawałki łodygi zalewamy niewielką ilością wody. Dodajemy tyle cukru nieoczyszczonego, co wody, i ogrzewamy na małym ogniu godzinę. Przecedzony rozlewamy do butelek. Syrop podaje się chorowitym dzieciom na wzmocnienie: 2–3 łyżki dziennie z ciepłą wodą.

Nalewka
Korzeń, świeże liście i pędy  rozdrabniamy. Zalewamy 45% alkoholem w stosunku  1:5.  Odstawiamy na 10 dni w ciepłe miejsce, codziennie wstrząsając. Stosuje się 0,5–2 ml trzy razy dziennie 3 razy na ciepłą wodę między posiłkami. Do smarowania obolałych stawów zewnętrznie.

Oliwka przeciwbólowa
Korzeń, świeże liście i pędy rozdrabniamy. Napełnimy surowcem słoik do połowy, dopełniamy oliwą z oliwek. Odstawiamy na 2 tygodnie w ciepłe, nasłonecznione miejsce. Po przefiltrowaniu stosuje się do masażu bolących pleców, kończyn, stawów i skroni przy migrenach

Tradycyjny syrop na gorączkę tyfusową
Według zielarki Maude Grieve: Zalej kwartą wrzątku 6 uncji korzenia dzięgla pokrojonego w cienkie plasterki. Dodaj 4 uncje miodu, sok z 2 cytryn i 1/4 filiżanki brandy. Zaparzaj przez pół godziny.