Dziurawiec – świętojańskie ziele na depresję, smutek, trawienie

Dziurawiec zwyczajny [Hypericum perforatum] zwano świętojańskim zielem, bo zbierano i suszono na świętego Jana.

Zasuszony wiecheć sprawiał, że radośniej spoglądano na świat. W wielu kulturach suche bukiety dziurawca wieszano nad obrazami bogów i świętych by oddalić złe moce. Z owej tradycji wywodzi się botaniczna nazwa Hypericum od greckiego [hyper] ponad i [icum] ikona, obraz.

Polska nazwa dziurawiec wzięła się od charakterystycznego wyglądu rośliny. Patrząc pod światło na listkach i kwiatkach możemy dostrzec prześwitujące punkciki.

W rzeczywistości widoczne”dziurki”są malutkimi zbiorniczkami olejków eterycznych, o delikatnym, balsamicznym zapachu. Ulatniając się wprawiają nas w dobry nastrój. Ludowe legendy mówią, że sam diabeł poprzekłuwał liście dziurawca z zazdrości o niezwykłą moc ziela.

Dziurawiec zwyczajny

Dziurawiec lubi słońce, światło. Rośnie w miejscach nasłonecznionych: łąkach, pastwiskach, ugorach, brzegach rzek i jezior. Wytwarza żółtozłote kwiaty i jest mocno aromatyczna. Latem zbieramy część naziemną ścinając na wysokości 15-20 cm.

Zakwita tuż przed letnim przesileniem. Według tradycji najlepszy dzień na zbiory to 24 czerwca. Wtedy roślina kumuluje najwięcej światła i ma najwięcej mocy.

Niegdyś wierzono, że kilka płatków dziurawca noszone przy sobie ochroni przed złem. Dziś wiadomo, że chodziło o lęki i depresje. Bo dziurawiec jest lepszy niż prozac, co udowodniła to współczesna nauka.

Ziele dziurawca ma wpływ na układ nerwowy. Uspokaja umysł i naturalnie przywraca mózg na właściwe tory. Tradycyjnie kwiaty i ziele stosowano do usuwania nadmiaru wilgoci, śluzu, flegmy i łagodzenia zmęczenia z obolałych mięśni i problemów skórnych.

Z tradycji  ziołolecznictwa

Dziurawiec jest znany ludzkości jako roślina lecznicza od tysięcy lat. Wszyscy legendarni zielarze i medycy od czasów antycznych cenili moc ziela.  Dioskurides, Hipokrates, Awicenna, Szymon Syreniusz, św. Hildegarda zachwycali się jego mocą. Paracelsus w swoim zielniku opisywał:

Własności leczniczych ziela nie da się wprost opisać. Nie ma lekarstwa, które by z takim powodzeniem można stosować w różnego rodzaju przypadłościach jak dziurawiec.

Ks Kneipp polecał na wątrobę

To ziele wywiera wielki wpływ na wątrobę, a herbata jest znakomitem dla niej lekarstwem. Skutki lecznicze można widzieć w moczu, w którym całe kosmyki pływają materyj chorobotwórczych. Bóle głowy pochodzące z wodnistych cieczy albo gniecenie w żołądku, małe zaflegmienie piersi i płuc leczy odwar dziurawca bardzo szybko.

Energetycznie dziurawiec jest chłodzącym ziołem o gorzkim smaku.

Z perspektywy ajurwedy równoważy kapha, zwiększa vata. Ochładza gorącą pitta, co pomaga redukować stany zapalne skóry, tkanek i koić gorące emocje w umyśle i wątrobie. Dziurawiec najlepszy jest na depresje typu kapha przy odczuciu ciężkości, ospałości, otępieniu, pozbawieniu motywacji. Wreszcie, roślina pomaga wydalić nadmiar kapha w postaci flegmy, śluzu z dróg oddechowych.

Dziurawiec właściwości lecznicze

Chyba żadna inna roślina nie została tak dokładnie przebadana pod kątem przydatności w zwalczaniu stanów depresyjnych. Przeprowadzono dziesiątki badań klinicznych głównie w Niemczech i USA.  Analizy wykazały [1], że dziurawiec jest bardziej skuteczny niż antydepresanty i nie powoduje skutków ubocznych.

Początkowo uważano, że to działanie hiperycyny, która hamuje rozkład neuroprzekaźników, w tym serotoniny. Ich niedostateczna ilość powoduje przygnębienie, smutek, niechęć do życia,  stany lękowe i zmienne nastroje.

Jednak po wnikliwych badaniach okazało się, że dziurawiec zawiera i inne związki o działaniu przeciwdepresyjnym. Podobny efekt uzyskano, gdy wyciąg dziurawca pozbawiono hiperycyny. Sądzi się, że zasługę w leczeniu depresji mogą mieć flawonoidy i ksantony. Nauka wciąż poszukuje składników chemicznych nie biorąc pod uwagę energetyki ziół.

Działanie i zastosowanie dziurawca

Dziurawiec był i jest uznawany za lek uniwersalny o wszechstronnym działaniu. We współczesnym lecznictwie znajduje szerokie zastosowanie ze względu na bogaty i różnorodny skład substancji chemicznych i wielokierunkowe działanie na organizm.

• Dziurawiec wzmacnia system nerwowy
• Poprawia nastrój, łagodzi stres, lęki, smutki, melancholię
• Skuteczny na jesienną, zimową chandrę
• Depresje wynikające z niedoboru światła słonecznego i obniżonej produkcji serotoniny
• Zbawiennie działa na błony śluzowe przewodu pokarmowego
• Pomaga w stanach zapalnych i skurczowych dróg żółciowych, kamicy żółciowej i nerkowej
• Pobudza pracę żołądka, wzmacnia wątrobę i trzustkę
• Leczy stany zapalne i zaburzenia czynności przewodu pokarmowego
• Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbólowe, tonizujące
• Hamuje wzrost gronkowca złocistego
• Korzystnie wpływa na macicę i zaburzenia miesiączkowania
• Zewnętrznie  łagodzi stany zapalne skóry

Na trawienie działa każda forma przetworzonego zioła. Przy stanach depresyjnych skuteczniejsze są wyciągi alkoholowe. Związki wzmacniające układ nerwowy słabo rozpuszczają się w wodzie. By zioło skutecznie podziałało musimy poczuć smak, nie ukrywać w kapsułkach.

Domowe przepisy lecznicze z dziurawca 

Napar z dziurawca na trawienie i poprawę nastroju
Łyżkę ziela zalewamy szklaną wrzątku. Zaparzamy pod przykryciem pół godziny. Po przecedzeniu pije się  2-3 razy dziennie po 1/2 szklanki przed posiłkami.
Napar ma działanie przeciwzapalne, odkażające i żółciopędne. Działa rozkurczowo na drogi żółciowe i wzmaga przepływ żółci. Pobudza trawienie, tonizuje organizm, łagodnie uspakaja i poprawia nastrój.

Wywar z dziurawca
2 łyżki stołowe ziela gotujemy 5 minut na wolnym ogniu w 0,5 1 wody. Po przecedzeniu wlewamy do termosu. Pije się cały dzień po kilka łyków.

Zimny wyciąg wodny z dziurawca
Do 0,5 1 zimnej wody wieczorem wsypujemy 2 łyżki ziela, zostawiamy na 6—8 godzin. Rano wyciąg odlewamy, gotujemy i pijemy ciepły.

Dziurawiec i słońce

Uczulająca na światło hiperycyna nie rozpuszcza się w wodzie. Po wypiciu wyciągu wodnego możemy bez obaw korzystać ze słońca w granicach rozsądku. Alkoholowe wyciągi stosuje się od września do kwietnia bądź ogranicza ekspozycję na słońce, bo może skończyć się przebarwieniami skóry.

Nalewka z dziurawca 
100 g suszonego ziela zalewamy ½ l spirytusu 70%. Odstawiamy w ciemne miejsce na 40 dni. Uzyskaną purpurową nalewkę można pić po 20—30 kropli 2—3 razy dziennie w kieliszku wody przed jedzeniem. Zewnętrznie stosuje się do nacierań na bóle stawów i korzonków nerwowych.

Ocet dziurawcowy
Do butelki wsypujemy 4 łyżki suszy. Zalewamy 2 szklankami lekko podgrzanego octu jabłkowego. Macerujemy 2-3 tygodnie codziennie wstrząsając. Przecedzamy starannie odciskając zioła. Krwistoczerwony ocet stosuje się jak nalewkę.

Olej z dziurawca
Znakomite remedium na bóle mięśni, ścięgien i stawów. Obrzęki, choroby węzłów chłonnych, nerwobóle i rwę kulszową – przepis oliwa świętojańska

Letni olejek
Świeżo zebrane zioła: dziurawiec, krwawnik, lawenda, pelargonia pachnąca umieszczamy w słoju i zalewamy nierafinowanym olejem słonecznikowym. Zamknięty słoik stawiamy bezpośrednio na słońcu. Po 3-5 dniach przecedzamy, mocno odciskając zioła.

Świeże zioła zawierają wodę, dlatego olejek nadaje się do użycia tylko miesiąc. Ale według ajurwedy ten olejek ma wysokie wibracje i pranę – czyli energię siły życiowej. Zalecany do opalania.

Dziurawiec w mieszankach ziołowych

Herbatka na bezsenność  M. Treben
Mieszamy w równych ilościach dziurawiec, lawendę, pierwiosnek, korzeń kozłka i szyszki chmielu. Łyżkę ziół parzymy 10 minut w szklance wrzątku. Pije się przed snem pół godziny.

Herbatka uspokajająca dla dzieci S. Korżawskiej 
W równych ilościach mieszamy dziurawiec, rumianek i melisę. Łyżeczkę ziół parzymy 10 minut w szklance wrzątku. Podaje się przed snem.

Syrop na depresję, chandrę i przygnębienie Zbigniewa Nowaka

• 2 łyżki sproszkowanych szyszek chmielu
• 5 łyżek liści melisy lekarskiej
• 1,5 szklanki gęstego soku z czarnej porzeczki lub aronii
• 100 ml nalewki z dziurawca

Zioła zalewamy w emaliowanym garnku sokiem owocowym.  Bardzo wolno gotujemy 2-3 minuty pod przykryciem. Garnek odstawiamy na 2 godziny. Przecedzamy i wyciskamy przez gazę resztki ziół. Dodajemy nalewkę z dziurawca i po zmierzaniu przelewamy butelek z ciemnego szkła. Stosuje się łyżeczkę po łyżeczce 3 razy dziennie między posiłkami przez 5 tygodni. Po 2 tygodniach przerwy cykl powtarza.

Na układ trawienny

Mieszanka na wirusowe zapalenie wątroby o. Soroki

• mieszamy po 100 g pięciornika gęsiego i pokrzywy
• dodajemy po 50 g cykorii podróżnika, ziela szanty, centurii i dziurawca

Odwar z łyżeczki ziół na szklankę wody zaparzamy 20 – 30 minut. Pije się pół szklanki 2 razy dziennie między posiłkami.

Nalewka na depresje, nadkwasotę i problemy trawienne

Po łyżeczce dziurawca, kurkumy i gałki muszkatołowej zalewamy 100 ml alkoholu 70%. Mieszamy, szczelnie zamknięty słoik ostawiamy w słoneczne miejsce na 4 tygodnie często wstrząsając. Po przecedzeniu dolewamy 250 ml alkoholu 40% i dosładzamy miodem. Pije się 3 razy dziennie łyżeczkę przed posiłkiem w cyklach 5 dniowych z tygodniową przerwą. Nalewka znakomicie poprawia samopoczucie, poprawia trawienie, likwiduje zaparcia, nadkwasotę i przykry zapach z żołądka.

Herbatka wątrobowa, przeciwzapalna

Do litrowego słoika wsypujemy po łyżce dziurawca, kocanki, mięty, szałwii i kopru włoskiego. Zalewamy wrzątkiem, parzymy pod przykryciem 20 minut. Pijemy po pół szklanki 3-4 razy dziennie. Pomaga przy niestrawności, bólach wątroby, skurczach jelit i dróg żółciowych. Działa przeciwzapalnie, uspokaja układ pokarmowy.

Zbieramy i suszymy dziurawiec  

Dziurawiec kwitnie od połowy czerwca do września.  Ziele zbieramy, gdy część roślin w pełni kwitnie a reszta jest w pąkach kwiatowych. 24 czerwca świętego Jana to najdłuższy dzień w roku – czas światła. Dziurawiec jest symbolem, nośnikiem światła, które może pokonać największe ciemności depresji.

Pamiętajmy, by zawsze ścinać pędy około 10 cm nad ziemią, co umożliwi dalsze ich odrastanie. Po odrzuceniu zdrewniałych części i pożółkłych liści suszymy w pęczkach pod sufitem w ciepłym, przewiewnym miejscu.  Możemy rozłożyć cienką warstwą na białym papierze, sitach lub lnianym płótnie. Nigdy nie suszymy na słońcu. Po całkowitym wyschnięciu pędów, wykruszamy z nich ziele i przechowujemy w torbach papierowych.