Estragon – bylica małego smoka w kuchni i zielarstwie

Estragon zwyczajny [Artemisia dracunculus] zwany bylicą dragankiem jest blisko spokrewnionym z piołunem, aromatycznym zielem głównie przyprawowym. We Francji zyskał miano „króla przypraw”. Obok trybuli, pietruszki i szczypiorku wchodzi w skład bukietu „czterech wybornych ziół”.

Dziś estragon jest popularną przyprawą kuchni niemieckiej, arabskiej, tureckiej i na Kaukazie. W ludowych przekazach nazywany wężowym zielem, wężowcem, ze względu na serpentynową strukturę korzeni przypominającą wijące się węże. Szymon Syreński w Zielniku pisał: „torchun łagodzi ból zęba, usuwa śluz z głowy i pobudza jelita”[1]. W Dykcjonarzu K. Kluka podana jest nazwa draganek, z informacją, że liście są bardzo ostre, przyjemne w smaku, wzmacniają żołądek a ocet je zawierający jest przydatny na stole. Łacińska nazwa dracunculus oznacza małego smoka. Nawiązuje do smukłych, spiczastych liści kojarzonych ze smoczymi językami.

Bylica draganek

Estragon dziko rośnie w dużej części Eurazji i Ameryki Północnej, w wielu krajach się uprawia. Są trzy główne odmiany francuski – uważany za najlepszą przyprawę kulinarną, rosyjski i dziki.

Ten ostatni wyrasta do 1,5 m wysokości, kształt zbliżony do bylicy piołunu, ale słabiej rozkrzewiony. Gładkie, ciemnozielone wąskie liście są ułożone naprzemienne. W górnej i środkowej części lancetowate, lekko zwisające.

Łodygi w miarę wzrostu ciemnieją i drewnieją. Wytwarza małe, kuliste białe lub zielonożółte koszyczki kwiatowe, rzadko w pełni otwarte. Kwitnie od sierpnia do października. Owocem są drobne niełupki.

Estragon uwielbia ciepło i słońce. Źle sobie radzi w wilgotnym klimacie, wymaga ochrony na zimę. Surowcem zielarskim jest ziele zbierane od letniego przesilenia do św. Michała. Francuska odmiana ma mocniejszy zapach, dorasta do 50-60 cm. Nie wytwarza żywotnych nasion, rozmnaża się z sadzonek korzeni.

W tradycyjnym zielarstwie

Starożytni Grecy uważali estragon za proste zioło „jednorazowe”. Żuli liście dla odświeżenia oddechu, złagodzenia bólu zębów, dziąseł, gardła. Uważano, że pomaga na ukąszenia jadowitych wężów, owadów i wściekłych psów.

Draganek był ulubionym ziołem angielskiego pisarza i ogrodnika Johna Evelyn. W pamiętnikach pisał: smak ostry, ciepły, wysusza, rozgrzewa i pobudza, przyjazny dla serca i wątroby. Nicholas Culpeper zalecał na brak apetytu, przy chorobach układu moczowego i rozrodczego.

W średniowiecznej Europie ziele powszechnie stosowano na gorączkę, infekcje dróg oddechowych, złe trawienie, nudności, wzdęcia, czkawkę. Pomocniczo przy problemach z bezsennością, bólach reumatycznych, artretycznych i dnie moczanowej. By zapobiegać zmęczeniu stóp na długie wędrówki wkładano do butów.

Rdzenna ludność Ameryki herbatkami z dzikiego estragonu leczyła czerwonkę, kolki trawienne, reumatyzm, choroby oczu i skóry. W Persji części naziemne podawano przy padaczce, bólach i zawrotach głowy. W Rosji na szkorbut, kurzą ślepotę i drgawki.

Profil energetyczny
Smak: Gorzko aromatyczny, ostry, posmak słodki
Energetyka: rozgrzewa, osusza
Tkanki: żołądek, śledziona wątroba, pęcherzyk żółciowy
Działanie: Wprawia w ruch, oczyszcza krew, usuwa ciepło z wątroby, zmniejsza nadpobudliwość

Mocny, gorzko aromatyczny smak z anyżkowo, lukrecjową nutką przy przeżuwaniu odczuwa się jako mrowienie języka. Jego aromat rozluźnia i rozszerza naczynia krwionośne. Wprawia w ruch usuwając wszelkie blokady w krążeniu. Gorąca ostrość pobudza serce i rozprasza wewnętrzny chłód. Usuwa zastój wody, obrzęki, wprawia w ruch zastałą limfę, zimą przywraca koloryt poszarzałej skórze.

W medycynie wschodniej jest tonikiem czyszczącym krew, wzmacniającym wątrobę. TCM stosuje w leczeniu malarii, wrzodów żołądka, zaburzeń trawienia, chorób układu nerwowego, krążenia, dróg moczowych, nieregularnych miesiączek, uderzeń gorąca i nowotworach.

Co mówi nauka?

Estragon jest bogaty w olejki eteryczne, witaminę A, C, żelazo, jod, magnez, cynk, miedź, potas, wapń. Zawiera flawonoidy, kwasy fenolowe, kumarynę, eugenol o działaniu przeciwbólowym i alkaloidy.

Działanie: antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniakowe, przeciwbólowe, rozkurczowe, antyoksydacyjne, żółciopędne, wiatropędne, przeciwpasożytnicze, przeciwreumatyczne, rozrzedzające krew, uspokajające, immunomodulujące  przeciwnowotworowe [1].

• Stymuluje procesy trawienne, wydzielanie żółci, reguluje poziom cukru we krwi
• Zapobiega agregacji płytek krwi, zmniejsza ryzyko zakrzepów
• Zwiększa absorpcję keratyny w mięśniach, przyspiesza syntezę białek.
• Wspiera układ sercowo-naczyniowy
• Łagodzi stres, niepokój, działa lekko nasennie i przeciwdrgawkowo
• Wywołuje miesiączki, nie zalecany w ciąży

Estragon w kuchni

Ulubieniec francuskiej kuchni poprawi smak mięs, drobiu, serów, grzybów, pierogów. Stosuje się z umiarem, może zdominować smak potrawy, dodaje pod koniec gotowania, by nie gorzkniał. Przeciwdziała przeciwdziała skurczom jelit, warto stosować w dietach z ograniczeniem soli. Do zup ma zbyt mocny smak.

Pasuje do sosów sałatkowych, rybnych, wieprzowych, dań z kalafiorem, pomidorami, cukinią. Listki estragonu można macerować w olejach, occie i zaprawiać musztardę, domowy pieprz ziołowy.

W Gruzji, Armenii i Azerbejdżanie estragonem aromatyzuje się popularny orzeźwiający, musujący napój tarkhuna. W Słowenii dodaje się do tradycyjnego ciasta potica.

Przepisy

Herbatka
Pół łyżki świeżego lub suszonego ziela zaparzać 15 minut w szklance wrzątku. Dla poprawy trawienia pije się  filiżankę naparu po jedzeniu do 3 razy dziennie.

Wino estragonowe
Garść świeżego ziela zalać butelką białego wina gronowego. Po 2 tygodniach przecedzić. Pije się kieliszek pół godziny przed posiłkiem.

Ocet estragonowy
Jest wspaniałym dodatkiem do sałatek, galaretek. Stosuje się do płukanek jamy ustnej, włosów, nacierania stawów i jako płyn do płukania tkanin, zapobiega elektryzowaniu. Przepis i zastosowania TUTAJ.

Nalewka
Garść świeżych gałązek zalać 1/2 litra wódki. Po tygodniu przefiltrować. Stosuje się łyżeczkę dodając do herbatek przy infekcjach dróg oddechowych i kaszlu.

Ładnie ususzone ziele dostępne w naszym sklepiku TUTAJ. Kiszona kapusta z ziołami TU.